ارزانفود در استان همدان از شهرهای زیرزمینی بی‌نظیر در کشورمان و حتی در دنیاست که گرچه هنوز بخوبی در کشور معرفی نشده، اما این روزها در صف انتظار برای ثبت جهانی قرار گرفته است.
علی خاکسار با اشاره به اینکه این مجموعه در عمق سه تا شش متری زمین حفر شده و از دوره اشکانی تا ساسانی مورد استفاده قرار می گرفته است، افزود: با توجه به این که این مجموعه اولین سایت باستان شناسی ایران با چنین وضعیتی است، تجربهای برای حفاری آن نداشتیم، اما تاکنون ۸۰ اتاق و همچنین اشیا فلزی و سفالی بسیاری از جمله پیسوزهای فلزی در آن کشف شده است.
وی با بیان این که این مجموعه با ارزش تاریخی کشور برای ثبت جهانی معرفی شده است، گفت: وسعت این مجموعه پنج هکتار تخمین زده می شود و بخش زیادی همچنان زیر خاک است.
سرپرست حفاری مجموعه دستکند ارزانفود با اشاره به اینکه اسکلت های حیوانی در یافته های مجموعه دستکند ارزانفود دیده می شود، ولی هنوز به نتیجه قطعی در خصوص اسکلت های انسانی نرسیده ایم، افزود: آثار نوشتاری در این مجموعه یافت نشده، اما سفال های به دست آمده متنوع بوده و جمع بندی درخصوص کاربرد این مجموعه نیاز به بررسی بلندمدت دارد.
خاکسار با بیان این که از سال ۱۳۸۹ تاکنون چهار فصل کاوش در مجموعه دستکندهای ارزانفود انجام شده است، عنوان کرد: آخرین کاوش در پاییز سال ۹۳ بوده است.
وی یادآور شد: از لحاظ کاربری و با توجه به ویژگی های منحصربه فرد مجموعه میتوان گفت که مجموعه در ابتدا به منظور اعمال آئینی و اعتقادی بنا شده که در دوره های بعد تغییر کاربری یافته و به عنوان پناهگاه در مواقع اضطراری استفاده شده است.
این پژوهشگر با تاکید بر این که ارزانفود از نمونه های ارزشمند دستکند در کشور است که می تواند آینده گردشگری استان را متحول کند، تاکید کرد: در صورت توجه به اتمام کاوش ها و ساماندهی و ایجاد زیرساخت های مناسب این مجموعه ها می توانند به جاذبه های گردشگری مناسب تبدیل شوند.
کارشناس اداره میراث فرهنگی استان همدان با بیان این که اقدامات اولیه برای ثبت جهانی این اثر انجام و پرونده موقت آن ثبت شده است، اظهار کرد: هر قدر هم که باستانشناسان و کارشناسان در همدان خوب کار کنند، اما تا زمانی که این مجموعه خوب معرفی نشود و در معرض دید و قضاوت کارشناسان و مسئولان قرار نگیرد، به طور قطع در زمینه جهانی شدن آن به جایی نخواهیم رسید.
در همین زمینه مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان همدان نیز با بیان اینکه کاوشهای انجام شده در این منطقه از محل اعتبارات سال گذشته و سال جاری تامین شده است، گفت: در تابستان امسال یک دوره کاوش از اعتبارات سال ۹۲ و در پاییز امسال نیز فصل دیگر کاوش از اعتبارات سال ۹۳ انجام شد که اعتبارات هر سال ۶۰ میلیون تومان بوده است.
ریحان سروش مقدم با تاکید بر این که آغاز فصل جدید کاوش ها در منطقه ارزانفود و دستکندها به تامین اعتبار در سال ۹۴ بستگی دارد، افزود: برای امسال کاوش ها به پایان رسیده است و کاوش های جدید در سال ۹۴ انجام می شود.
وی یادآور شد: اطلاعات کاوش های انجام شده از منطقه دستکندهای ارزانفود در قالب یک کتابچه درآمده و در مجموعه پژوهشکده های میراث فرهنگی نگهداری می شود و براساس کاوش ها و اشیا کشف شده، به سمتی میرویم تا اثر را مطلوب تر حفاظت کنیم.
وی با بیان این که مجموعه شهر زیرزمینی دستکند ارزانفود جزو آثار ملی به ثبت رسیده است، در رابطه با نام ارزانفود نیز گفت: در واقع نام این منطقه «ارزان پول» بوده است، به دلیل وجود سیلیس در این روستا اهالی براحتی می توانستند کسب معاش کنند.
مدیرکل میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری استان همدان درخصوص ثبت جهانی دستکندهای ارزانفود نیز گفت: ثبت جهانی این اثر با ارزش از سوی سازمان میراث فرهنگی در حال پیگیری است.
نوشته ارزانفود در استان همدان از شهرهای زیرزمینی بی‌نظیر در کشورمان و حتی در دنیاست اولین بار در توریست ها - گردشگری - جهانگردی - ایرانگردی پدیدار شد.