نوروز، جشن سه‌هزار ساله ما ایرانی‌هاست؛ نسیم بهاری که می‌وزد و سرشاخه خشک درختان که جوانه می‌زند، برای ما نوید آغاز بهار است و مژده حیات دوباره طبیعت. بهار همیشه برای ما ایرانی‌ها الهام‌بخش بوده است؛ «نرم نرمک» می‌آید با «عطر نرگس، رقص باد، نغمه شوق پرستوهای شاد ... ».
اسفندماه که می‌رسد خیلی‌ها به فکر می‌افتند نوبهار در خانه نمانند و دست‌کم چند روزی را به گردش و تفریح بگذرانند؛ دور یا نزدیک، جایی را برای اقامت دست و پا کنند و گرد روزمرگی زندگی را از تن بزدایند. تعطیلات نوروز، طولانی‌ترین تعطیلات در ایران است و اگر شما هم برای خودتان در این روزها برنامه‌ریزی نکنید، حتماً روزهای آخرش با خود می‌گویید «این هم از تعطیلات؛ نفهمیدیم کی آمد و کی رفت!»
استان تهران، پرجمعیت‌ترین استان کشور است و به جز همین چند روز تعطیلات نوروز، سایر روزها شلوغ است و پرازدحام. بیشتر تهرانی‌ها از چند روز مانده به آغاز سال بساط سفر را جمع می‌کنند و عازم شهرهای توریستی ایران می‌شوند. با این حال، کم نیستند تهرانی‌هایی که این چند روز ماندن در تهران و دیدن خیابان‌های ساکت و خلوتش را غنیمت می‌دانند و حاضر نیستند در این روزها که شهر آرامش خاصی دارد، آن را ترک کنند.
با اینکه سال‌های طولانی پایتخت‌نشینی، تهران را به کلان‌شهری شلوغ تبدیل کرده و جلوه‌های طبیعت را در آن از بین برده، اما شهرگردی در این شهر تاریخی یکی از بهترین گزینه‌های گردشگری است که در طول سال ممکن است کمتر فرصت انجام آن پیش آید.
تهران آنقدر دیدنی‌های متفاوت از قدیم و جدید دارد که اگر کسی بخواهد مسافر نوروزی تهران باشد، سفر چند روزهای لازم دارد. از شمال و دامنه کوه البرز گرفته تا مرکز شهر و محله‌های جنوبی و مرزهای کویری، دیدنی در تهران کم نیست. جاذبه‌های طبیعی دربند، درکه، کلکچال و دارآباد، پارک‌های جنگلی، کاخ‌ها و عمارت‌ها و بازارهای قدیمی و البته بوستان‌های تازه ساخته شده با امکانات مدرن، طیف متنوعی از تفریحگاه‌ها را در تهران ایجاد کرده است.
دربند
دربند، یکی از محله‌های قدیمی و گردشگاه معروف تهران است. هوای خنک و چند چشمه، آبشار و دره، دربند را تفریحگاه مناسبی برای تهرانی‌ها کرده است. دربند با ارتفاع 1700 متری از سطح دریا، آغاز یکی از راه‌های اصلی صعود کوهنوردان به البرز مرکزی است. کوره‌راهی از دربند آغاز می‌شود و به «آبشار دو قلو» و «پناهگاه شیرپلا» ختم می‌شود.
دربند چند محله قدیمی هم دارد. از ارتفاعات که بالا بروید، خانه‌های قدیمی را می‌بینید که همان شکل روستایی خود را حفظ کرده‌اند. مرغ محله، کنار محله، کلاغ پر و سربند، محله‌های دربند هستند که موقعیت جغرافیایی‌شان، ساکنانش را مجبور کرده بسیاری از وسایل زندگی خود را با چهارپایان به ارتفاعات منتقل کنند.
در زمان قاجار بعضی از شاهزاده‌ها از جمله شاهزاده الله‌وردی میرزا و ابوالملوک کیومرث میرزا در اینجا سکونت داشتند. به فرمان رضاشاه، در زمین‌های دهکده دربند یک مهمانخانه و چندین ویلا ساخته شد.
از میدان تجریش که به سمت خیابان دربند بروید، به میدان سربند می‌رسید که تندیس کوهنورد نصب‌شده در آن، به نماد محله دربند تبدیل شده است؛ تندیسی که سال 1341 توسط رضا لعل ریاحی، پیکره‌تراش و نقاش ایرانی ساخته شد.
درکه
درکه هم یکی از قدیمی‌ترین و زیباترین محلات ییلاقی در شمیرانات و شمال غرب تهران است که در امتداد درهای به همین نام قرار گرفته و رودخانه میانش آن را تبدیل به مسیری محبوب برای کوه‌پیمایی البته سبک کرده است. قدمت این ییلاق خوش آب‌وهوا در پای کوه‌های بلند البرز، به حدود قرن پنجم هجری برمی‌گردد. هفت‌حوض، جنگل و آبشار کارا، آبشار بندعبدالله، آبشار جوزک، پلنگ جوزک، پلنگ چال، آب سپید، هفت‌چشمه و آب کف‌دار، معروف‌ترین جلوه‌های طبیعت زیبای درکه هستند.
به میدان تجریش که برسید، مینی‌بوس‌ها و تاکسی‌های خط تجریش - درکه، مسافران را به میدان درکه منتقل می‌کنند.
بام تهران و مجموعه فرهنگی توچال
بام تهران، بخش بالایی ولنجک و قسمت ابتدای تله‌کابین توچال است. از مسیر بزرگراه چمران که بروید، در پایان خیابان ولنجک، مسیر آسفالته‌ای است که به سمت تله‌کابین توچال می‌رود. این خیابان از ارتفاع 1830 متری از سطح دریا، در انتهای خیابان ولنجک آغاز و در ارتفاع 1910 متری از سطح دریا به پایان می‌رسد.
بام تهران به علت وجود مناظر زیبای کوهستانی و چشم‌انداز وسیع شهر، گردشگاه معروف تهرانی‌ها است و آنها این جاده را به عنوان مسیر تفریحی و محلی برای پیاده‌روی انتخاب می‌کنند.
دسترسی به ایستگاه اول ولنجک، از طریق یک مسیر دسترسی اصلی و چند مسیر فرعی ممکن می‌شود. مسیر اصلی منتهی به ایستگاه اول مسیر آسفالته‌ای است که بواسطه شیب دره محدود شده است. اتوبوس‌هایی در ابتدای مسیر قرار داده شده که مراجعان را تا ایستگاه اول انتقال می‌دهند.
در پایان خیابان ولنجک و در فاصله سه کیلومتری از میدان تجریش، تله‌کابین توچال قرار دارد. مجموعه ورزشی - تفریحی تله‌کابین توچال از انتهای خیابان ولنجک آغاز و جاده آسفالته این خیابان به ایستگاه اول تله‌کابین توچال متصل می‌شود.
این تله‌کابین سه خط اصلی، سه خط تله‌سی‌یژ و یک خط تله‌اسکی دارد که روی هم رفته در ازای سه خط اصلی تله‌کابین نزدیک به 7500 متر است که در میان تله‌کابین‌های نصب‌شده در دنیا، یکی از طولانی‌ترین خطوطِ پیوسته است. این مجموعه سه پیست جداگانه و چند باشگاه هم تخصصی دارد.
تله‌کابین توچال
پارک جمشیدیه
در شمال تهران، منطقه تفریحی - توریستی دیگری هم هست. بوستان جمشیدیه یا پارک سنگی جمشیدیه از زیباترین و دیدنی‌ترین بوستان‌های تهران است که با مساحتی حدود 10 هکتار در انتهای خیابان شهید باهنر واقع شده است. این بوستان از شمال به کوه کُلَک‌چال، از جنوب به باغ دولو، از شرق به خیابان جمشیدیه و از غرب به جاده کلکچال محدود می‌شود. این پارک با دریاچه، آبشار مجاور و نیز آبنماهای سنگی در واقع در ابتدای مسیر اصلی صعود به پناهگاه کلکچال است. چهار در ورودی دارد و کفپوش‌های سنگی ناهموارش، طبیعت بوستان‌های جنگلی را تداعی می‌کند.
این پارک، گونه‌های زیادی از پرندگان و درختان را در خود جای داده است.
تهران در پایه کوه هم، دره‌های دیدنی و خوش آب و هوا زیاد دارد. در شمال شرق و شمال غرب تهران دره‌های فرحزاد، دارآباد، گلابدره، سوهانک، کن و سولقان و اوشان فشم از جمله اماکن تفریحی است که می‌تواند در روزهای اول بهار محل مناسبی برای گذراندن تعطیلات باشد.
بوستان باغ ایرانی
تهران بوستان‌های نسبتاً زیادی هم دارد. بعضی از آنها تازه ساخته شده‌اند و بعضی دیگر قدمت بیشتری دارند. بوستان باغ ایرانی یکی از این اماکن تفریحی است که در محدوده شهرداری منطقه سه تهران و در یکی از محله‌های قدیمی به نام دِه ونک واقع شده است. این بوستان بر اساس عناصر معماری سنتی و الگوی باغ ایرانی طراحی شده و عمارت‌ها و خانه باغ‌های قدیمی‌اش یادآور جلوه‌های محله‌های قدیمی تهران است.
دو و نیم هکتار از مساحت 3.4 هکتاری آن، فضای سبز است؛ درختان قدیمی منطقه حفظ شده و گونه‌های گیاهی دیگری شامل برگ بو، زرشک، شیرخشت، مورد، پیراکانتا، انواع رز و نسترن و بوته‌های فصلی و دائمی به آن اضافه شده‌اند.
بوستان باغ ایرانی در خیابان شیخ بهایی شمالی قرار گرفته و دو ورودی اصلی دارد.
باغ پرندگان تهران
باغ پرندگان از اماکن تفریحی جدید تهران است که در شمال شرق شهر و در دل جنگل لویزان ساخته شده. این باغ 23 هکتار وسعت دارد و گونه‌های زیادی از پرندگان در آن محافظت می‌شوند. آنچه این باغ را بیشتر هیجان‌انگیز می‌کند این است که بسیاری از این گونه‌ها خارج از قفس و به صورت آزاد در فضای سبز باغ حضور دارند.
فاز اول این باغ را به پرنده‌هایی اختصاص داده‌اند که در قفس نگهداری می‌شوند یا توان پرواز ندارند. در فاز دوم آن که در محدوده شمالی ساخته شده، پرندگانی هستند که قابلیت پرواز دارند و به همین دلیل در تور نگهداری می‌شوند.
وقتی در این باغ قدم می‌زنید، هیچ تعجب نکنید اگر در تورهای بزرگ، عقاب‌ها و لاشخورهای نشسته بر بالای درخت‌ها را ببینید.
در طراحی و ساخت این باغ سعی شده از طبیعی‌ترین ابزارها استفاده شود. محوطه باغ مسیرهای پیچ در پیچ سنگفرش شده دارد که برکه‌ها و آلاچیق‌های آن منظره زیبایی را فراهم آورده است که انواع کبوتر، طوطی، کلاغ، خروس، فنچ، عقاب، لاشخور، قرقاول، طاووس، پلیکان، فلامینگو، اردک، قوی سیاه و سپید، غاز و انواع دیگر پرندگان در کنار آنها نگهداری می‌شوند.
برای رسیدن به باغ پرندگان می‌توان از بزرگراه شهید بابایی (مسیر غرب به شرق) استفاده کرد. از خروجی خیابان هنگام، به سمت خیابان کوهستان که بروید به باغ پرندگان خواهید رسید.
پارکینگ مناسبی هم برای بازدیدکنندگان در نظر گرفته شده و البته بدیهی است که امکان استفاده از خودروهای شخصی در فضای داخلی باغ وجود ندارد.
بوستان آب و آتش
در شمال مجموعه اراضی عباس‌آباد، جنب اتوبان شهید حقانی، بوستان آب و آتش یا بوستان حضرت ابراهیم(ع) قرار گرفته است. این بوستان با 24 هزار مترمربع وسعت، تجهیزاتی شامل چهار برج آتش، آب‌نما، فضای بازی با آب، چادری 700 متری با روی گردان 370 نفری، پل ابریشم، لانه کبوتر، کالسکه رانی، فانوس دریایی، آلاچیق و ... دارد.
از سمت بزرگراه حقانی یا خیابان دیدار جنوبی که به پارک برسید، به برج‌های آتش برمی‌خورید و به چمنزارها و درختان زیبا که از بین آنها مشعل‌های آتش قد کشیده‌اند. هوا که رو به تاریکی می‌رود، مشعل‌ها جان می‌گیرند. هر نیم ساعت یک بار ناگهان آتش از دهانه‌های آن چهار برج شعله می‌کشد؛ شعله‌هایی 10 متری با حرارتی زیاد. تقابل تماشایی میان فواره‌های آب و شعله‌های آتش این بوستان را بین تهرانی‌ها محبوب کرده است.
بعضی از شب‌ها هم نقال‌ها در مقابل آمفی‌تئاتر روباز بوستان آب و آتش می‌ایستند و پرده‌خوانی می‌کند و بیشتر، داستان حضرت ابراهیم(ع) را توضیح می‌دهند.
بعد از آب‌بازی، درشکه‌سواری، بازدید از فانوس دریایی، اسب‌سواری و آموزش سوارکاری، سینمای هفت بعدی، رستوران روباز در کشتی و اسباب بازی‌های متنوع دیگر جاذبه‌های گردشگری این بوستان شده‌اند که به یک بار تجربه کردنش حتماً می‌ارزد.
آمفی‌تئاتر، چادر ترکمنی و آلاچیق‌ها هم بر جاذبه‌های این پارک افزوده‌اند.
بوستان آب و آتش دو ورودی دارد که یکی در اتوبان شهید حقانی است و دیگری در کوچه کنار بوستان تعبیه شده است.
اگر خواستید در ایام نوروز به این بوستان بروید، سری هم به دالان سقفی چوبی که در ضلع غربی قرار داده شده بزنید که در تابستان با گل و گیاه پوشیده می‌شود و فضای بسیار زیبا و دلنشینی ایجاد می‌کند. از این دالان سقفی جلوتر که بروید به پل طبیعت می رسید که این پارک را به پارک طالقانی متصل کرده است. این پل 300 متری از عرض بزرگراه مدرس می‌گذرد و در طراحی اش از مدل پل خواجو در اصفهان الهام گرفته شده است.
بوستان نوروز
در غرب بزرگراه شهید مدرس و جنوب پارک آب و آتش، یکی از مکان‌های دیدنی تهران قرار گرفته که با عبور از مجموعه آب و آتش و ادامه مسیر به سمت جنوب، بعد از اتوبان شهید همت و با طی کردن پل ارتباطی وارد آن می‌شود.
بوستان نوروز بیش از 90 هزار متر مربع مساحت دارد و در بخشی از بوستان نوروز به نام «اکو»، برای کشورهای عضو سازمان همکاری اقتصادی اکو 12 سکو طراحی شده است که این کشورها می‌توانند مراسم و آداب خاص خود درباره نوروز - که شاخصه فرهنگی میان کشورهای عضو اکو است - را در آن نمایش دهند.
دریاچه تعبیه‌شده در این بوستان نیز به شکل نقشه دریای خزر طراحی شده است.
مجموعه پلانتاریوم این بوستان، چهارمین آسمان‌نمای بزرگ دنیاست و در آن به دیگر رشته‌های علمی از جمله فیزیک، شیمی و زیست‌شناسی هم توجه شده است.
این بوستان نوروز باغ گل، اسکیت پارک، پارک دوستدار کودک و مسیرهای کالسکه‌رو و دوچرخه‌رو هم دارد. اگر تصمیم گرفتید در ایام نوروز از این پارک دیدن کنید، می‌توانید از طریق بزرگراه حقانی به سمت جنوب و پس از آن، خیابان دیدار جنوبی به این بوستان برسید.
باغ فردوس
باغ فردوس که در یکی از محله‌های قدیمی شمیرانات تهران قرار گرفته، سال 1250 به دستور محمدشاه قاجار ساخته شد. البته این باغ آن زمان دو عمارت داشته و سال‌ها بعد عمارت شمالی‌اش به کلی ویران شده است. عمارت موجود در قسمت جنوبی باغ ساخته شده و از ابتدا به صورت کاخ و محل اقامت اعیان، تزئین شده است. مساحت باغ فردوس 20 هزار متر مربع و عمارت آن در سه طبقه و زیرزمین با زیربنای 1000 متر مربع است.
این عمارت بعد از مرگ محمدشاه قاجار به ناصرالدین شاه رسید و او، آن را هدیه ازدواج دخترش کرد.
عمارت، بعد از آن چندین بار دست به دست شد و هم‌اکنون به عنوان موزه سینمای ایران از آن استفاده می‌شود.
باغ فردوس در خیابان ولی‌عصر، نرسیده به میدان تجریش و در خیابانی به نام باغ فردوس واقع شده است.
علاوه بر این تفرجگاه‌ها، یکی از جاذبه‌های گردشگری تهران، موزه‌های آن است. دیدن اشیاء به‌جا مانده از گذشته‌های دور و آثار تاریخ کهن این شهر و کشور برای خیلی‌ها جذاب و مهیج است.
موزه ملی ایران
موزه ملی ایران شامل دو ساختمان مجزا به نام‌های موزه ایران باستان و موزه دوره اسلامی است و 13 بخش شامل بخش‌های پیش از تاریخ، تاریخی، اسلامی، مهر و سکه، مرمت، بخش کتیبه‌ها، کتابخانه و مرکز اسناد، پژوهشی تاریخ هنر ایران، پژوهشی تاریخ تمدن ملل و عکاسی دارد.
موزه ایران باستان را با ایوان بلند قرمز رنگش می‌شناسند که طرح آن برگرفته از طاق کسری در دوره ساسانیان است. البته این طرحی بوده که یک مهندس فرانسوی در سال 1314 پیشنهاد داده و بر همین اساس این ساختمان ساخته شده است. موزه ایران باستان به لحاظ حجم، تنوع و کیفیت آثار در جهان جزو چند موزه معروف جهانی است و بیش از 300 هزار شیء با ارزش را درون خود جای داده است.
این موزه در ابتدای خیابان 30 تیر قرار گرفته است.
موزه حیات وحش دارآباد
موزه طبیعت و حیات وحش دارآباد در 1372، از سوی شهرداری تهران برای آشنا کردن مردم با میراث فرهنگی و طبیعی و شناخت اهمیت حفاظت از محیط سبز و حیوانات افتتاح شد. ساختمان موزه با مساحتی حدود 12000 مترمربع در دو طبقه، بخش‌های متعددی دارد. شش سالن این موزه شامل سالن مارها، گوزن‌ها، خرس قهوه‌ای آمریکای شمالی و پرندگان، سالن آهو، قوچ، قرقاول، خرس، پلنگ، شغال، روباه، گرگ و سالن پستان‌داران قاره آفریقا و سالن آبزیان و خزندگان است. بخش زمین‌شناسی شامل دو سالن است که در آن ویژگی‌های دوران‌های مختلف زمین‌شناسی از نظر محیط زیست جانوری و گیاهی به تصویر کشیده شده. سالن هشت هم شامل بخش پروانه‌ها، عنکبوت‌ها، رتیل‌ها و عقرب‌ها است.
موزه، دارای کارگاه تاکسیدرمی است که در آن چگونگی فن حفظ و نگهداری موجودات به صورت غیرزنده به نمایش گذاشته شده است. از جمله ویژگی‌های خاص این موزه دارا بودن نوع کمیاب پوست ببر است. همچنین، دو نمونه از نادرترین و زیباترین پستان‌داران جهان، با نام‌های گور ایرانی و یوزپلنگ آسیایی در آن به نمایش گذاشته است.
موزه هنرهای معاصر تهران
مجموعه موزه هنرهای معاصر تهران در ضلع غربی پارک لاله واقع شده و شامل مهمترین و جامع‌ترین مجموعه‌های هنر غربی در قاره آسیا در زمان تأسیس خود است. ساختمانش هم، تلفیقی از معماری مدرن و سنتی است که با الهام از بادگیرهای مناطق حاشیه کویر ایران ساخته شده.
تندیس‌های زیبا و با ارزش از هنرمندان معاصر همچون هنری مور، آلبرتو جاکومتی و پرویز تناولی، در فضای باز این موزه، آن بخش را به «پارک مجسمه» تبدیل کرده است.
در گنجینه دائمی موزه هنرهای معاصر تهران بیش از 3000 اثر ارزشمند از نخبگان هنرهای تجسمی ایران و جهان نگهداری می‌شود.
استاد محمود فرشچیان در سال 1387 در بازدید از موزه هنرهای معاصر تهران، مجموعه آثار خود را که همان زمان منتشر شده بود و شامل 100 اثر برگزیده در سال‌های دهه 70 به بعد است، به موزه اهدا کرد.
گنجینه‌ای از آثار مهم هنرمندان معاصر غرب، پس از انقلاب 1357 ایران، به انبار زیرزمینی موزه هنرهای معاصر تهران منتقل شد. از این آثار می‌توان به یکی از تابلوهای فرانسیس بیکن اشاره کرد.
موزه هنرهای معاصر، نمایشگاه‌های خود را در 9 گالری بزرگ و کوچک برپا می‌کند.
در این محدوده، همچنین هر عابری که از خیابان کارگر می‌گذرد، آثاری را در محوطه موزه هنرهای معاصر می‌بیند که کمتر کسی از ارزش و تاریخچه آنها اطلاع دارد. آثاری از جاکومتی هنرمند سوئیسی، پومودورو هنرمند ایتالیایی و اثری مانند تقدیس از پرویز تناولی. البته اگر به این موره می روید در فاصله ای بسیار نزدیک و درست سر خیابان فاطمی موزه زیبای فرش نیز در انتظار شماست و به شدت توصیه می کنیم دیدن آن را از دست ندهید.
در همین امتداد، به طرف غرب، بوستان گفت‌وگو و پارک پردیسان قرار دارند. بوستان گفت‌وگو از این نظر که ترکیبی از باغ‌های انگلیسی، ژاپنی و عناصری از دیگر کشورها یک‌جا گنجانده شده، دیدنی است.
پارک پردیسان نیز جدا از وسعتش که آن را برای پیک‌نیک و پیاده‌روی مناسب ساخته، فضایی برای بادبادک‌بازی خانواده‌ها مهیا کرده است.
در پارک پردیسان موزه تنوع زیستی وجود دارد که گونه‌های گیاهی و جانوری جهان و همچنین گونه‌های جانوری کمیاب در ایران نظیر هوبره، سیاه خروس، گور ایرانی، یوزپلنگ و میش‌مرغ را به نمایش گذاشته است.
دارالفنون تهران
در دوران صدارت سه سال و 45 روزه امیرکبیر، نخستین مرکز آموزشی - که از آن به اسم دانشگاه نوین ایران یاد می‌کنند - بنا نهاده شد.
بعد از ورود به خیابان ناصر خسرو و گذر از ساختمان مخابرات، به ساختمانی آجری می‌رسیم که نوع ساخت و فضایش، توجه را جلب می‌کند. بعد از عبور از چند مغازه به دری بزرگ و چوبی با ستون و کاشی‌کاری‌های عهد قاجار برمی‌خوریم که بالای آن و در میان کاشی‌ها و ستون‌هایی که در دو طرف قرار گرفته نوشته شده دارالفنون که در اصلی بوده و هنوز هم هست. کمی آن‌طرف‌تر درِ کوچکی است و آن طرف‌تر درِ دیگری قرار دارد که همه متعلق به دارالفنون است.
مدرسه، از شمال به میدان امام خمینی (ره)، از شرق به خیابان ناصر خسرو و از غرب به باب همایون مرتبط است و از هر طرف دری دارد که رو به خیابان‌های اطراف گشوده می‌شده است.
نقشه بنایش را میرزا رضاخان مهندس کشید و محمدتقی معمارباشی کار احداث بنا را آغاز کرد. قسمت شرقی بنا در سال 1267 اتمام یافت. هشتاد سال پس از فعالیت و در سال 1308 ساختمان مدرسه به دستور اعتمادالدوله وزیر وقت معارف تخریب شد و ساختمان فعلی با نقشه مهندسی روسی ساخته شد. چهار طرف حیاط مدرسه را پنجاه اتاق احاطه کرده و در برابر آنها ایوانی گسترده است. نخستین در ورودی مدرسه به سوی خیابان ارگ بود و در کنونی که در خیابان ناصرخسرو است، بعدها ساخته شد.
معمار روسی، ساختمان فعلی را با تلفیقی از معماری عصر هخامنشی و صفوی بازسازی کرد و از این پس این بنا به یکی از دبیرستان‌های شناخته‌شده و معروف تهران تبدیل شد. دارالفنون در سال 1367 جزو فهرست آثار ملی ایران به ثبت درآمد.
کاخ موزه سعدآباد
کاخ موزه سعدآباد هم در شمال تهران قرار دارد. محوطه‌ای وسیع از انواع درختان و پیاده‌روی در این فضا به‌خصوص در بهار و پاییز، خود جذابیتی خاص دارد.
موزه‌های استاد حسین بهزاد، صنایع دستی، برادران امیدوار و سبز،نمونه‌هایی از این مجموعه هستند. مجموعه کاخ سعدآباد که امروزه به عنوان موزه از آن استفاده می‌شود، در شمالی‌ترین، بلندترین و خوش آب‌وهواترین بخش تهران در مساحتی در حدود 400 هکتار واقع شده است. این مجموعه دارای حدود 180 هکتار جنگل طبیعی، چشمه‌سار، باغستان، گلخانه و خیابان پوشیده از گل و درخت است. در این مجموعه در حدود 14 کاخ با تأسیسات جنبی گوناگون ساخته شده است. هر یک از این کاخ‌ها با مساحتی زیاد و با انواع امکانات تفریحی مانند استخر، مرداب، زمین‌های بازی و باغ در اختیار یکی از نزدیکان شاه بوده است.
در شمال تهران، میدان تجریش از فضاهایی است که برای یک مقیم تهران هم جذابیت دارد. حرم امامزاده صالح، بازار سرپوشیده تجریش و فروشگاه‌های مختلف، خیلی از تهرانی‌ها را روزانه به تجریش فرامی‌خواند.
پیاده‌روی در خیابان ولی‌عصر حد فاصل میدان تجریش تا چهارراه پارک‌وی با درختان چناری که متراکم‌تر از سایر قسمت‌هاست، در بهار لدت خاصی دارد. در امتداد خیابان ولی‌عصر هم پارک ملت و پارک ساعی هوای این منطقه را با طراوت کرده است.
موزه رضا عباسی
موزه رضا عباسی در سیدخندان، گنجینه عظیمی از کتب خطی با مینیاتورهای ارزشمند، ظروف سرامیک و زیورآلات در دوره‌های مختلف را در خود جای داده که مشابه آن را کمتر جایی می‌توان دید.
این موزه سال 1356 در خیابان شریعتی تهران افتتاح و به یاد نقاش مشهور دوره صفوی اهل کاشان، رضا عباسی نامگذاری شد. این موزه شامل آثار هنری دوره پیش از تاریخ تا قرن سیزده هجری است که در سه تالار به نمایش گذاشته شده است:
باغ موزه قصر
در همان حوالی، باغ موزه قصر هم جذابیت دارد. زندان قصر ابتدا باغ مشجر بزرگی بود که از زمان رضاخان بنای بزرگ و کهن و تیره آن تبدیل به زندان شد که تا چند سالی پس از انقلاب نیز به عنوان زندان استفاده می شد. در این باغ موزه، در ایام نوروز، نمایشگاه‌های مختلفی برای بازدید مردم دایر می‌کنند.
تهران قدیم
یکی از قسمت‌هایی که بدون شک برای تهرانی یا مهمانان تهران دیدنی است، بخش تهران قدیم است.
محله‌های بازار، عودلاجان و سنگلج، خیابان‌های ناصرخسرو، پامنار، لاله‌زار، 30 تیر، کوچه مروی، میدان‌های بهارستان و توپخانه با خانه‌ها و مدرسه‌ها یا تکایا، حمام یا زورخانه، مسجد، کلیسا، کنیسه و آتشکده، نام‌های کوچه‌ها همه از پایتخت 200 ساله حکایت‌ها دارند. امامزاده زید، مسجد امام و مسجد جامع از دیدنی‌های بازار تهران هستند.
بازار تهران را همه می‌شناسند. این بازار در میان خیابان‌های مولوی در جنوب، مصطفی خمینی در شرق، پانزده خرداد در شمال و خیام در غرب قرار دارد. در تقاطع این خیابان‌ها، میدان محمدیه، چهارراه مولوی و چهارراه سیروس قرار گرفته است.
میدان پانزده خرداد در بیرون از محدوده بازار و سبزه‌میدان در محدوده بازار قرار گرفته است. از بین گذرهای اصلی مختلف درون بازار، می‌توان از گذر لوطی‌صالح نام برد.
دیدنی‌های محدوده میدان توپخانه نیز کم نیستند. موزه دکتر مقدم نزدیک به میدان حسن‌آباد که خود بسیار دیدنی است، قرار دارد. این موزه یک خانه قدیمی و باصفاست که محسن مقدم، طراح آرم دانشگاه تهران آن را با اشیای ارزشمند گردآوری شده تزئین کرده است.
موزه آبگینه که در بنایی زیبا واقع شده و تاریخچه کهن شیشه و سفال را نشان می‌دهد، از دیدنی‌های خیابان 30 تیر است. موزه ملی که در حال حاضر تاریخ زندگی و تمدن را در ایران از هشت هزار سال پیش از میلاد تا زمان ساسانیان نشان می‌دهد و همچنان بخش اسلامی آن تعطیل است، با معماری خاص و سردر باغ ملی و میدان مشق و موزه ملی ملک در همین محدوده هستند.
عبور از سردر باغ ملی، قدم زدن در میدان مشق و تماشای بناهایی که معماری هریک از آنها نماد دوره‌ای از تاریخ ایران است، خیابان سنگفرش شده ملل و فضای آرام آن، بسیار دلچسب خواهد بود.
هرچند ساختمان‌های میدان مشق به تعدادی از ادارات تعلق دارند اما در همین مجموعه، در موزه ملک با معماری دوره اسلامی به روی بازدیدکنندگان باز است. مجموعه سکه‌ها، نسخ خطی سالن آثار کمال‌الملک و همچنین سالن تک اثر از بخش‌های جذاب این موزه است.
موزه مقدم
خانه محمد تقی خان احتساب الملک، یکی از درباریان دوره قاجار در خیابان امام خمینی (ره)، از خانه‌های مجلل قدیمی است که امروزه به موزه تبدیل شده و به آن خانه "مقدم‌ها" هم گفته می‌شود. او دو پسر داشت که در کودکی برای ادامه تحصیل به اروپا رفتند. حسن مقدم در فعالیت های ادبی، سیاسی و اجتماعی حضور فعالی داشت و در جوانی فوت کرد. از او نمایشنامه بسیار معروف «جعفرخان از فرنگ آمده» به جا مانده است. محسن، برادر کوچکترش هم پس از اتمام تحصیلات در رشته‌های نقاشی، تاریخ هنر و باستان شناسی به ایران بازگشت و همراه همسر فرانسوی‌اش در همین خانه ساکن شد.
آنها در کنار فعالیت‌های علمی به گردآوری آثار و اشیاء تاریخی و فرهنگی پرداختند و بسیاری از آثار ارزشمند جمع آوری شده مانند کاشی، قطعات سنگی تراشیده شده و غیره را با الهام از فضاهای سنتی تاریخی در جای جای این عمارت قدیمی نصب و برخی دیگر مانند کلکسیون پارچه، چپق و قلیان، سفالینه، شیشه، تابلو نقاشی، مسکوکات، مهرها و اسناد تاریخی و غیره. را با نظم و ترتیب خاصی نگهداری کردند.
سال 1351 استاد مقدم که آن زمان استاد ممتاز دانشگاه تهران بود، با توجه به علاقه وافرش به علم، تاریخ و هنر، خانه پدری خود را به همراه آثار نفیس گردآوری شده وقف دانشگاه تهران کرد.
در چینش وسایل سالن و اتاق‌های این عمارت سعی شده که با بخشی از آثار و اشیاء تاریخی موجود در آن، توالی و تسلسلی از آثار تاریخی ایران به نمایش گذارده شود که نشانگر فرهنگ های گوناگون، در دوره های مختلف تاریخی هستند. آثاری چون مانند سفالینه‌ها، ابزارهای سنگی، مفرغینه‌ها، شیشه‌ها، مهرها و اثر مهرها و اشیاء فلزی غیره.
حوضخانه این عمارت در دوره مظفر الدین شاه و همزمان با احداث خانه توسط احتساب الملک بنا شده است. تزئینات دیوارهای حوضخانه از کاشی و قطعات ظروف سفالین برگرفته از آثاری نفیس متعلق به سده‌های چهارم تا سیزدهم است که سیر و تحول صنعت سفال و کاشی ایران را به نمایش می‌گذارد.
بخشی از بنای ساختمان با کمک یکی از شاگردانش به شکل قلعه‌های قرون وسطی اروپا ساخته شده است. او سعی داشته تا در این محل بخشی از هنرهای مردمی ایران را به نمایش بگذارد. این ساختمان بخش های مختلفی چون اتاق کدخدا، حمام کوچک و خانگی با کاشی‌های قاجاری با مضمون استحمام، اتاق صدف، اتاق تدخین و زیرزمین با تزیینات سفال را در بر می‌گیرد.
مقدم در ضلع شمالی این ساختمان ایوانی را بر پایه چند ستون و طاق ساخته که با استفاده از کاشی‌های دوران زندیه و قاجار مزین شده است. در وسط این ایوان حوضچه مرمری کوچکی متعلق به حمام فتحعلی شاه کار گذاشته شده که آب از آن فوران کرده و از طریق یک جوی باریک به داخل استخر می‌ریزد. این استخر از روی استخر و آب نماهای باغ الحمراء (باغی از دوران صدر اسلام اسپانیا) الگو برداری شده است.
در ضلع غربی خانه دو حیاط اندرونی و بیرونی با دیواری مرکب از چند ستون مارپیچی و تعدادی طاق بر روی این ستون‌ها با تزیینات کاشی و پایه ستون‌های حجاری شده مشابه پایه ستون‌های کاخ چهل ستون اصفهان از همدیگر جدا می‌شوند. مقدم این پایه ستون‌ها را در هنگام تخریب کاخ خواهر ناصرالدین شاه به این محل انتقال داده است. این دیوار توسط مهندس هوشنگ سیحون طراحی و اجرا شده است.
حیاط خانه هم با الهام از طرح فرش‌های دوران صفوی و قاجار با محوریت حوض در وسط و باغچه های پیرامونی طراحی شده است.
این عمارت زیبا در خیابان امام خمینی، بعد از خیابان شیخ هادی قرار گرفته و همه روزه به جز شنبه‌ها از ساعت 9 تا 18 امکان بازدید از آن فراهم است.
کاخ گلستان
از جمله دیدنی‌های تهران، مجموعه کاخ گلستان است و تاریخ آن به زمان شاه عباس صفوی برمی‌گردد. در زمان کریمخان زند این مجموعه با ساخت دیوانخانه‌ای دچار تغییرات اساسی شد اما اهمیت واقعی آن را می‌توان به دوران آغا محمدخان قاجار نسبت داد. علاوه بر فضای سبز زیبا و درختان به یادگار مانده از سال‌ها قبل، بناهای این کاخ نیز دیدنی هستند.
کهن‌ترین بناهای موجود در مجموعه کاخ گلستان، ایوان تخت مرمر و خلوت کریمخانی متعلق به دوران کریمخان زند است. کریمخان زند در نبردهای خود بر ضد محمدحسن خان قاجار، تهران را مرکز اردوکشی خود قرار داده بود و پس از پیروزی در این جنگ، در دیوانخانه قدیم تهران که در زمان شاه سلیمان ساخته شده بود مهمانی بزرگی برپا کرد و با عنوان وکیل‌الرعایا، حکومت ایران را در دست گرفت.
در زمان فتحعلی شاه هم با گسترش دستگاه اداری و تشریفات سلطنتی بناهای متعددی در داخل ارگ تهران ساخته شد.
در دوران رضاشاه پهلوی، بخش‌های بزرگی از ارگ تهران، از جمله حصار دور آن، سردر باب عالی، ساختمان دفتر استیفا، نگارخانه، تکیه دولت، نارنجستان، باغ گلشن و ساختمان‌های اندرونی تخریب شد. محل سکونت شاه به کاخ مرمر و نیاوران و سپس در دوران محمدرضا شاه پهلوی به کاخ سعدآباد منتقل و مجموعه گلستان به محل پذیرایی از میهمانان خارجی تبدیل شد.
ایوان تخت مرمر، خلوت کریمخانی، اتاق موزه و حوضخانه آن، تالار آینه، تالار عاج یا سفره خانه، تالار برلیان یا تشریفات، ساختمان کتابخانه، عمارت شمس العماره، عمارت بادگیر و حوضخانه وسیع آن، تالار الماس، کاخ ابیض و چادر خانه از بناهایی هستند که در این کاخ می توان از آنهابازدید کرد.
مجموعه تاریخی ارگ تهران
مجموعه تاریخی ارگ تهران هم در دوران صفویه بنا شده و ده هزارمین اثر ثبت شده در فهرست آثار تاریخی کشور است. محدوده این محله از شمال به میدان و خیابان امام خمینی (ره)، از شرق به خیابان ناصر خسرو، از غرب به خیابان خیام و از جنوب به خیابان پانزده خرداد محدود می‌شود.
اطراف ارگ تهران را حصار و خندقی فرا گرفته بود که آنرا از شهر جدا می ساخت. این حصار و خندق را استاد غلامرضا تبریزی معمار معروف آن زمان به امر کریمخان زند ساخته و حفر کرد. استاد غلامرضا با خاندان زند خویشاوندی داشت و فرزند او حاجی میرزا جعفر خان، معمار مشهور عهد فتحعلی شاه و اوایل سلطنت ناصرالدین شاه بود.
افغان‌ها پس از تصرف تهران در سمت شمال ارگ تهران پلی ساختند که در مقابل آن دروازه ای احداث شد که آن را دروازه ارگ نامیدند؛ همانی که بعدها دروازه دولت نامیده شد.
این محله‌ها قدمت زیادی دارند و ارگ تهران و برخی از ساختمان‌های درون آن ساخته دوران صفوی و زندیه است. البته این ارگ در زمان آغامحمدخان تقریبا در شمال تهران آن زمان قرار داشت.
ارگ تهران که از جاذبه‌های توریستی تهران است مثل سایر قلعه های شهری دارای تاسیسات دفاعی جداگانه‌ای بوده. لبه‌های حصار و برج‌های اطراف این ارگ از معماری ویژه ای برخوردار بود و چنانچه از عکس های تاریخی بر می آید، لبه های حصار از خشت خام ساخته و کنگره دار بوده است. بخش هایی از نمای برج نیز با آجرهای نقش دار تزیین شده بود. احتمالا این نوع آرایش سطوح را باید به تغییرات متعدد ارگ که عمدتا در دوره ناصرالدین شاه و در چند مرحله صورت گرفت، نسبت داد. در فاصله حصار و خندق، خاکریزی قرار داشت که در محل برج ها به حداقل عرض خود می رسید. عرض این خاکریز از قطر دیوار بیشتر بود.
اگر بخواهید آن بافت قدیمی تهران را دراین محلها ببینید در محدوده ارگ تهران چیزی باقی نمانده و تنها آثار پا بر جا از مجموعه تاریخی ارگ تهران، عمارت رادیو، کاخ دادگستری، قسمت اصلی کاخ دارایی، سر در قورخانه، ساختمان دارالفنون، ساختمان کلانتری ارگ، بانک ملی شعبه بازار، مسجد ارگ و ساختمان سابق وزارت کشور است که از دیدنی های تهران به شمار می آید.
میدان ارگ
میدان ارگ از دیدنی‌های تهران، اولین و قدیمی ترین میدان تهران است. این میدان وسیع که از دوره زندیه به جای مانده، در زمان فتحعلی شاه «ارگ» نام گرفت. این میدان را سپس میدان شاه، میدان توپخانه و باغ گلشن نامیدند و امروزه آن را به نام میدان پانزده خرداد می شناسند که امروزه از جاذبه های گردشگری تهران است. در اطراف ارگ خیابان هایی نیز وجود داشت که مهمترین آنها خیابان ناصریه ( خیابان ناصرخسرو) است که به عنوان اولین خیابان تهران شناخته می شود.
شمس‌العماره
شمس‌العماره یکی از بناهای مرتفع و جالب تهران قدیم است که به دستور ناصرالدین شاه با همکاری دوستعلی‌خان معیرالممالک در شرق ارگ تهران ساخته شد. شمس‌العماره اولین بنای پنج طبقه تهران است و با وجود شباهت هایی که با کاخ عالی قاپوی اصفهان دارد متاثر از معماری اروپایی است. معیرالممالک طرح و نقشه کاخ را تهیه کرد و معماری آن با استاد علی محمد کاشی، معمار مشهور آن زمان بود.
شمس العماره شاخص ترین بنای کاخ گلستان و ممتاز ترین ساختمان ضلع شرقی مجموعه است. گویا ناصرالدین شاه بعد از سفر به اروپا و بر اثر دیدن تصاویر بناهای فرنگستان، تمایل پیدا می‌کند بنایی مرتفع، نظیر آنها در پایتخت خود ایجاد کند تا از بالای آن بتواند به همراه درباریان منظره شهر و دورنمای اطراف را تماشا کند.
ساعت بزرگی در بالای این عمارت است که در زمان گذشته صدای زنگ آن در اکثر قسمت‌های شهر شنیده می‌شد. شمس‌العماره به سبب داشتن نقشه مناسب و زیبا و آرایه‌های ساختمانی و نقاشی‌های دیواری، یکی از زیباترین بناهای عصر قاجاریه است. عمارت شمس‌العماره کمتر مورد استفاده قرار می‌گرفت و بیشتر مورد استفاده زنان حرمسرای ناصری بود که از بالای برج‌ها و اتاق‌های طبقه بالای آن به تماشای شهر و مناظر اطراف شهر می پرداختند. در گذشته از روی برج‌های دوگانه شمس‌العماره با دوربین می‌شد حتی همه دره‌ها و آبشار و کوه‌های البرز و قله دماوند را که مدام برف دارد دید. در محوطه باغ گلستان حوض بزرگ در مقابل شمس العماره وجود داشت که در دوره‌های بعد به باغچه تبدیل شد. سر در شمس‌العماره از خیابان ناصریه را «باب عالی» یا «عالی قاپو» می‌نامیدند.
به سبب اهمیتی که بنای شمس‌العماره داشت خیابان ناصریه را به خیابان شمس‌العماره می‌خواندند. دروازه یا سردر بزرگ کاشی کاری شده این خیابان نیز به نام این بنا مشهور بود.
کاخ شمس‌العماره از مکان‌های دیدنی تهران است و آینه‌کاری‌ها و نقاشی‌ها و گچ‌بری‌های ازاره‌ها و دیوارها و سقف‌های آن از لحاظ شیوه‌های مختلف و متنوع معماری و نوع تزیینات داخلی قصرهای ایران بی نظیر است.
باغ عمارت مسعودیه
باغ عمارت مسعودیه از عمارت‌های قدیمی تهران است که تاریخ ساختش به دوره ناصرالدین شاه قاجار برمی‌گردد. این عمارت ۴ هزار متر وسعت دارد. مسعود میرزا (ظل السلطان) یکی از پسران ناصرالدین شاه با نظارت سراج الملک این بنا را که شامل عمارت‌های دیوانخانه، سفره‌خانه، حیاط سیدجوادی، عمارت سیدجوادی، حیاط مشیری، عمارت مشیرالدوله، حیاط خلوت ، عمارت حیاط خلوت، عمارت سردر پیاده رو، عمارت سردر کالسکه رو، باغ دیوان خانه است، ساخت.
عمارت مسعودیه تاریخ پر فراز و نشیبی دارد و وقایع مهم تاریخی در این عمارت رخ داده است. در جریان انقلاب و جنبش مشروطه این عمارت به دلیل آنکه صاحب آن یعنی ظل السطان با برادرش مظفرالدین شاه که پادشاه وقت بود، اختلاف نظر داشت و نزدیکی آن به میدان بهارستان تبدیل به یکی از پایگاه‌های مهم مشروطه خواهان شد. سال ۱۲۸۷ هم در نزدیکی همین عمارت بود که بمبی دست ساز توسط یکی از مخالفان حکومت استبدادی شاه قاجار زیر کالسکه محمدعلی‌شاه انداخته شد. همین واقعه تبدیل به بهانه ای شد که محمد علی شاه به کمک کلنل لیاخوف روس تزاری مجلس را به توپ بندد. بعد از آن عمارت مسعودیه به رگبار گلوله بسته شد و برخی از مشروطه خواهان پناه آورده به آن کشته یا زخمی شدند. اما بعد از پایان دوران استبداد محمد علی شاه و آغاز مشروطه بسیاری از ساختمان های این عمارت صرف کارهای فرهنگی شد.
در سال ۱۳۰۴ از سوی انجمن معارف اولین کتابخانه رسمی در این عمارت تاسیس شد و درحقیقت عمارت مسعودیه جایگاه تاسیس اولین کتابخانه ملی و اولین موزه رسمی در ایران بود.
سال 1377 این بنا به عنوان اثری ملی به ثبت رسید و در حال حاضر در برخی اتاق های آن نمایشگاهی از عکس های تاریخی مربوط به خود عمارت برپا است، در بخش دیگری از عمارت، موزه ای از آثار و عتیقه جات به چشم می‌خورد.
دسترسی به این عمارت کار سختی نیست. کافی است که از ایستگاه مترو بهارستان قدم زنان اندکی به سمت خیابان اکباتان بروید و وارد این عمارت شوید.
تهران خانه و عمارت‌های قدیمی زیادی دارد.خیابان لاله‌زار به دلیل موقعیتی که در گذشته تاریخی‌اش داشته تعدای از این خانه ها را در خود جای داده است. از جمله خانه دایی جان ناپلئون که تنها قطعه بازمانده از باغ های لاله‌زار است و در اصل خانه امین‌السلطان، صدراعظم ناصرالدین شاه بوده است. این خانه با 9 هزار متر مربع مساحت در خیابان لاله زار، بن بست اتحادیه قرار دارد و در مالکیت خانواده اتحادیه است.
خانه پیرنیا هم در کوچه پیرنیا و در ایتدای خیابان لاله زار از سمت جمهوری قرار گرفته است و با همان معماری مربوط به دوران قاجار از سوی مدیریت دانشگاه علوم پزشکی به موسسه مطالعات تاریخ پزشکی ، طب اسلامی و مکمل اختصاص یافته است.
در محله‌های قدیم تهران خانه صادق هدایت هم قرار گرفته. این خانه در خیابان سعدی، خیابان شهید تقوی،کنار سفارت دانمارک است که به جای پلاک سیزده، ۱+۱۲ بر سردر آن دیده می شود. البته در حال حاضر آن را با نام مهد کودک صادقیه می توان شناخت.
پدر صادق هدایت اعتضادالملک، از رجال و اشراف دوره قاجار بود و احتمالا این خانه به دستور او بنا شده است. تزیینات و وسعت بنا نشان دهنده تمول کسانی است که در آن سکونت داشتند، و فرم و ساختار بنا به سبک اواخر دوران قاجار است.
کاربری اولیه بنا مسکونی بوده و از آن جا که به یکی از شخصیت‌های معروف متعلق بوده است، خصوصی و برای مقاصد فرهنگی خریداری شد. اما، با پیروزی انقلاب اسلامی ملک مصادره شد و در اختیار دانشگاه علوم پزشکی تهران قرار گرفت.
آنهایی که دوست دارند از خانه‌های قدیمی تهران بازدید کنند می‌توانند سری هم به خانه دکتر علی شریعتی بزنند. این خانه در انتهای خیابان جمالزاده شمالی، نبش کوچه نادر است و همه‌روزه به‌غیر از ایام تعطیل رسمی از ساعت 9 صبح تا 5 می توانند از آن بازدید کنند.
این خانه که در حال حاضر به خانه موزه تبدیل شده است و تنها به‌لحاظ شخصیت دکتر علی شریعتی که مدتی در آن خانه ساکن بوده، در فهرست آثار ملی ایران به‌ثبت رسیده است.
خانه میرزا حسن خان مستوفی الممالک هم یکی از دست نخورده ترین خانه های تاریخی تهران است. درکتاب‌های تاریخی آمده که باغ و عمارت آن 60 هزار مترمربع وسعت داشته است و از آنجاست که محله حسن آباد به نام او نامگذاری شده است اما از آن عمارت اشرافی امروزه تنها عمارتی باقی مانده که به احتمال زیاد محل رسمی دیدارها و قرارهای کاری او بوده است.
عمارتی باشکوه که پس از گذشت بیش از یک قرن هنوز ابهت دیرین خود را از دست نداده اما با وجود اینکه در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده و حریم مشخص دارد اما بین آپارتمان های قد و نیم قد بدقواره محصور شده است.
این عمارت نزدیک چهارراه گلوبندک واقع شده. وارد عمارت که شوی گویی به 100 سال پیش بازگشته ای. عمارت مستوفی الممالک اولین خانه فرنگی ساز در ایران است و به همین دلیل تزئینات آن نیز فرنگی است و از کاشیکاری، ارسی و شیشه های رنگی در آن خبری نیست و به جای آن انواع گچبری فرنگی و همین طور درهای چوبی نقاشی شده را می توان دید. داخل عمارت کاملا دست نخورده باقی مانده و شاید بتوان آن را تنها خانه تاریخی تهران نامید که هیچ دخل و تصرفی در آن صورت نگرفته است. عمارت یک سرسرا با تزئینات زیبا دارد.
در منطقه 12 تهران خانه تعدادی از ادیبان و شعرای معاصر هم قرار گرفته است.
خانه پروین اعتصامی،در خیابان سرچشمه است که اتاق اصلی پروین که در نوجوانی در آن سکونت داشت در بخش مرکزی این خانه قرار دارد که هم اکنون در اختیار مالک خصوصی است.این قسمت از خانه به همان شکل قدیمی دست نخورده باقی مانده است.قسمت غربی خانه نیز تغییراتی داشته است و با گچ سفید شده است.
این خانه واقع در خیابان مصطفی خمینی ،پایین تر از سرچشمه قرار دارد.
خانه جلال آل احمد نویسنده بزرگ ایرانی هم در این منطقه قرار گرفته. در خیابان خیام، گذر قلی. این خانه هم اکنون در اختیار خاندان آل احمد است و در آن زندگی می کنند. شالوده این بنا مربوط به دوران قاجار و حکومت احمد شاه است.
شاید کمتر کسی بداند که خانه میرزاده عشقی هم در منطقه دوازده تهران قرار داد. در خیابان هدایت؛ خیابان شهید نورمحمدی و کوچه میرزاده عشقی. کوچه ای که عشقی 12 تیر سال 1302 به ضرب گلوله در همان کوچه کشته شد. خانه او در بن بست ثابت قدم این کوچه یک خانه استیجاری بود که اوایل انقلاب تخریب شد و به جایش یک آپارتمان سه طبقه ساخته شد.
خانه نفیسی که تنها یک خیابان با کوی عشقی فاصله دارد نیز در خیابان هدایت قرار دارد. این خانه را رامین نفیسی پسر او که مهندس ساختمان با خرده دست‌کاری‌های ظریف در داخل خانه پدری به دفتر کار خود تبدیل کرده‌است. رامین نفیسی تمام نشان‌های افتخار پدر، لباس فارغ التحصیلی اش، نخستین ماشین تحریر و دستگاه نمایشگر اسلاید او را همراه با نسخه‌های خطی آثارش در جای مناسبی نگهداری می‌کند و امیدوار است که یک روز آنها را به نمایش درآورد. او در تلاش است تا برای پدرش بنیاد نفیسی را در همین خانه احداث کند و خانه را متعلق به تمام نسل‌هایی می‌داند که در آن پرورش یافته‌اند. خانه سعید نفیسی نویسنده و روزنامه نگار هم یکی از معدود خانه هایی است که سرپا باقی مانده است.
از خانه‌های قدیمی تهران که بگذریم؛ بخش زیادی از دیدنی‌های تاریخی تهران در ری قرار گرفته است. ری سابقه شهرنشینی دیرینه‌ای دارد.
باروی ری و چشمه علی
در این شهر که یکی از مناطق تهران است، باروی ری قرار گرفته که قدمتی ۶۰۰۰ ساله دارد و گفته می‌شود مربوط به دوره مادها است. این بارو زمانی بر اثر زلزله خراب شده و سلوکوس اولین جانشین اسکندر آن را از نو آباد کرده است. باروی ری، دیواری است با کاربرد دفاعی که در دوره حکومت اشکانیان دورتادور شهر را در بر می‌گرفته و هم‌اکنون تنها حدود ۳ کیلومتر از بقایای این دیوار که قسمتی از آن بر روی صخره چشمه علی واقع شده باقی‌مانده است.
اطراف آن در گذشته خندقی هم وجود داشته که در هنگام خطر برای دفاع آن را از آب پر می‌کرده‌اند. این دیوار قدیمی در بالای کتیبه فتحعلی شاه قاجار و در شمال چشمه علی واقع و از چینه و خشت ساخته شده و دارای برج‌های پشتیبان است.
این دیوار نزدیک کارخانه گلیسیرین و کارخانه سیمان و در نزدیکی قلعه گبری واقع شده‌است.
حتما قابل تصور است شهری که پایتخت اشکانیان بوده آثار کهن تاریخی بسیار دارد. آثار دژهایی که کاردبرد نظامی داشته‌اند را می‌توان در این شهر یافت؛ از جمله دژ رشکان، دژ باب بلیسان و دژ باب باطان است.
در زیر باروی ری، چشمه‌ای به نام چشمه‌علی قرار گرفته که از میان صخره‌ای بزرگ خارج شده و به سوی جنوب و سپس جنوب شرق جاری است. نام باستانی این چشمه سورینی بوده است که احتمالاً منسوب به دودمانی بزرگ در دوره اشکانیان و ساسانیان است. بعدها به نام امام اول شیعیان علی به چشمه علی معروف شد. قدمت این چشمه به حدود ۸۰۰۰ سال پیش بر می‌گردد، زمانی که نخستین اجتماع در کنار چشمه‌ای دایمی واقع بربالای تپه‌ای گرد آمدند.
دیوار قدیمی شهر ری با نام باروی ری دقیقاً در بالای چشمه قرار داشته و کتیبه فتحعلی شاه قاجار نیز بر دیواره این چشمه حک شده‌است.
زندان هارون
اگر دوست داشته باشید بناهای تاریخی بیشتری از تهران را ببینید می‌توانید سری هم به زندان هارون یا زندان هارون‌الرشید بزنید. این بنا مربوط به سده ۴ هجری قمری و در ۱۳ کیلومتری شرق تهران است.
زندان هارون دارای ساختاری متشکل از لاشه سنگ و گچ و از نظر قدمت متعلق به دوره آل بویه حدود ۱۱۰۰ سال قبل است.
بنای زندان به شکل مکعب مستطیل به ارتفاع ۹ متر و به صورت دو طبقه ساخته شده و از درازا و پهنای یکسانی برابر با ۳۰ متر و سی سانتی‌متر برخوردار است.
به نظر می‌رسد این بنا از گذشته‌های دور با این نام خوانده شد و همانطور که از اسم آن بر می‌آید، زندانی از دوران آل بویه بوده و برای زندان‌های انفرادی ساخته شده‌است. به عقیده آندره گدار بنای مزبور از زمان سلجوقی است و یکی از استحکامات نظامی آن عصر بشمار می‌آید.
خیلی‌ها ری را با برج طغرل می‌شناسند. بنایی بلند در شرق آرامگاه ابن بابویه که در خیابان ابن بابویه واقع شده و از آثار به جا مانده از دوره سلجوقیان است. ارتفاع برج حدود ۲۰ متر است و به عقیده برخی از کارشناسان این برج شبیه عقربه‌های ساعت است که می‌توان از روی تابش آفتاب بر روی کنگره‌های آن زمان را تشخیص داد.
عده‌ای آن را آرامگاه طغرل بیک سلجوقی می‌دانند و عده‌ای دیگر از نویسندگان معتقدند این مکان محل دفن خلیل سلطان از فرزندان تیمور لنگ و همسر او شادالملک در قرن پانزدهم است.
میدان آزادی
میدان آزادی از بزرگترین میدان‌های تهران است که برج آزادی با ارتفاع چهل و هشت متر در آن قرار دارد.
این میدان که قبل از انقلاب 1357 ایران میدان شهیاد نام داشت، به صورت بیضی ساخته شده است که در مرکز آن برج آزادی و در حاشیه آن دو مسیر اتومبیل رو قرار گرفته است. بین بنای برج آزادی و مسیرهای اطراف میدان نیز باغچه های چمن کاری شده به صورت شش ضلعی ساخته شده است.
در ساختمان این برج 25 هزار قطعه سنگ به کار رفته و 900 تن آهن مصرف شده است. نقشه میدان آزادی دقیقا از سقف مسجد شیخ لطف‌الله اقتباس شده، فقط به جای یک دایره، در اینجا دو بخش از دو بیضی با کانون های متفاوت وجود دارند. اغلب طرح های پروژه، از جمله این طرح را روح‌الله نیک‌خصال با نقشه‌های پیچیده هندسی و با الهام از نمونه‌های تاریخی و با چرخشی مدرن پرورانده است.
در طبقه پایینی این برج مجموعه فرهنگی‌ای در نظر گرفته شده که شامل موزه، کتابخانه، واحد سمعی و بصری، سالن نمایشگاه، سالن اجتماعات، سالن برگزاری کنسرت و کنفرانس است.
نقش‌های داخلی برج آزادی، تلفیقی از سنت و مدرنیسم است به خصوص سقف طبقه دوم. در ورودی برج آزادی، هریک از لنگه های سنگی درها، حدود سه و نیم تُن وزن دارد. جنس این سنگ‌ها از گرانیت است. برج آزادی دو آسانسور دارد که از دیواره های برج بالا می روند. آسانسور اول دو طبقه را طی می‌کند و به سقف سیمانی می‌رسد سپس از آسانسور دوم استفاده می‌شود. هیچ یک از سقف‌ها بسته نیستند و همه آنها به فضای بالاتر راه می‌یابند.
برج میلاد
برج میلاد نام برج مخابراتی چندمنظوره ای است که با ارتفاع 435 متر، در شمال غربی تهران قرار دارد و بلندترین برج ایران و ششمین برج بلند مخابراتی جهان است. 13 هزار متر زیربنا دارد و به دلیل بلندی بسیار و شکل ظاهری متفاوتش، تقریباً از همه‌جای تهران نمایان است.
برج میلاد میان تپه‌ای با مساحت تقریبی 14 هکتار واقع در جنوب محله شهرک غرب و شمال کوی نصر (گیشا) در منطقه 2 شهرداری تهران قرار دارد.
این مجموعه در میان چهار بزرگراه اصلی تهران یعنی بزرگراه‌های شهید همت، شهید چمران، آیت‌الله حکیم و شیخ فضل‌الله نوری قرار و راه‌های دسترسی مناسبی دارد.
شکل کلی بدنه برج میلاد یک هشت ضلعی مرکزی با تعدادی دیوار داخلی و چهار باله ذوزنقه‌ای شکل که به آن متصل می‌شوند است. دوربین های کنترل ترافیک و سنسورهای اندازه‌گیری آلودی هوا و ... نیز بر روی بدنه برج نصب شده است.
سازه رأس برج، اصلی‌ترین بخش بهره‌برداری برج است که سکوی دید باز، سکوی دید سر بسته، رستوران گردان با گنجایش حدود 400 نفر، رستوران ویژه با ظرفیت 100 نفر، تریا، گالری‌های هنری، طبقات ویژه مخابرات و تلویزیون در آن قرار داده شده‌اند.
شهرگردی در تعطیلات عید یکی از بهترین گزینه‌های گردشگری است. آن هم در شهر تهران که اگر به آن خوب نگاه کنید، می‌بینید این شهر کهن تا چه اندازه جاذبه‌های گردشگری دارد. این مکان‌های دیدنی و البته مکان‌های دیدنی بیشتری که در این گزارش به آن اشاره نشده و در نزدیکی تهران قرار دارند، می‌توانند فرصت تعطیلات نوروز را به یک فرصت طلایی برای تفریح و شادی تبدیل کنند.
پیشنهاد ویژه ما برای تهران گردان نوروز 94 : باغ ملی گیاه شناسی تهران
شاید کمتر کسی باغ ملی گیاه شناسی تهران را دیده باشد. واقعا به شما توصیه می کنیم دیدن این باغ بزرگ و زیبا را از دست ندهید. این باغ را می توان به جرات بهشت تهران نامید. این باغ با مساحت حدود 150 هکتار مجموعه ای از گیاهان و گل های مناطق مختلف ایران و جهان را به همراه شش دریاچه ، دو آبشار و تعدادی آبگیر و رودخانه و طبیعت سه منطقه کوهستانی البرز ، زاگرس و هیمالیا پیش چشم شما قرار می دهد و تردید نکنید که خاطره بازدید از آن را فراموش نخواهید کرد.
احداث باغ گیاهشناسی ملی ایران در سال 1347 به دست کارشناسان ایرانی و با همکاری جمعی از کارشناسان خارجی آغاز شد و تاکنون بیش از 25 مجموعه با تنوع گیاهی بیش از 300 گونه از درختان و درختچه ها، بوته ای، علفی و مجموعه ای متنوع از گیاهان پوششی، زینتی های دائمی و فصلی از رویشگاه های داخل کشور و سایر اقلیم های حیاتی دنیا در این باغ گردآوری شده است.
با شروع دهه پنجم فعالیت های اجرایی باغ گیاهشناسی در سال 1390، زمینه پذیرش شهروندان برای بازدیدهای عمومی از مجموعه فراهم شد.
بهترین راه دسترسی به باغ گیاه شناسی ملی تهران: بزرگراه تهران - کرج ، خروجی پیکان شهر ، شهرک سرو آزاد ایسنا - حمیده صفامنشنوشته شهرگردی در تهران تاریخی یکی از بهترین گزینه‌های گردشگری اولین بار در توریست ها - گردشگری - جهانگردی - ایرانگردی پدیدار شد.