ساماندهی بازدیدها و شرایط کنونی آبیانه مد نظر قرار گیرد

برخلاف بسیاری از روستاها و مناطق گردشگری کشور، ابیانه طی سال های اخیر آن چنان گل کرده که هر ساله در ایام تعطیل با ورود حجم زیادی از گردشگر مواجه می شود؛ جمعیتی که با توجه به گنجایش محدود منطقه، برای روستا و اهالی بومی اش حسابی دردسرساز شده است. شاید اولین بار که صدای اعتراض ابیانه ای ها نسبت به هجوم گردشگران و تخریب منطقه بلند شد، نوروز سال 90 بود که حدود 255 هزار نفر به سوی ابیانه سرازیر شدند. ورود انبوه و بی نظم گردشگران از یک سو و دوربین هایی که بی محابا و جسورانه مشغول ثبت وجب به وجب در و دیوار روستا و جزء به جزء قیافه و رفتار و پوشش زنان روستا می شد از سوی دیگر، اهالی این روستای گردشگری را به حدی کلافه و ناراضی کرد که متولیان آن مجبور شدند از سال 92 دست کم برای ایام تاسوعا و عاشورا با گذاشتن ایست بازرسی در ورودی روستای ابیانه از ورود گردشگرانی که بدون هماهنگی به روستا می آمدند، جلوگیری شود. اما حتی چنین سختگیری هایی هم باعث نشد که ابیانه 2500 ساله از چشم گردشگران بیفتد، طوری که همچنان در آخر هفته ها و تعطیلات چند روزه یا ایام عید، می توان شاهد ورود خیل عظیم مسافر و گردشگر به این روستای تاریخی بود. به طور مثال فقط در 11 اردیبهشت امسال حدود 21 هزار نفر مسافر وارد این روستا شدند که این امر به گفته متولیان روستا شوکه کننده بود و نگرانی آنها را بیش از گذشته بابت تخریب روزافزون این بافت تاریخی برانگیخت.

دهیار روستای ابیانه در این باره به ایسنا می گوید: گرچه در همین مناسبت در سال گذشته، با ورود 15 هزار نفر گردشگر به روستا مواجه شدیم، اما امسال به هیچ عنوان پیش بینی ورود این تعداد گردشگر را نداشتیم، طوری که از ورود 21 هزار نفر گردشگر طی فقط یک روز کاملا غافلگیر شدیم. این در حالی بود که با ورود این تعداد گردشگر حدود 4000 خودرو نیز وارد ابیانه شد که این امر واقعا نگران کننده است.

محمد عادلی با اشاره به تعطیلات پیش رو در هفته آینده و نگرانی از سرازیر شدن خیل جمعیت به سوی این روستا می افزاید: به علاقه مندان بازدید از این روستای تاریخی پیشنهاد می کنیم برای این که چیزی از دیدن این روستا عایدشان شود و بتوانند زیبایی های آن را درک کنند، در بهترین حالت در روزهای وسط هفته به این روستا بیایند.

چرا ابیانه؟

روستاها و مناطق گردشگری زیادی در سراسر کشور وجود دارد که مسئولان منطقه ای و ملی، به طرق مختلف سعی در معرفی و تشویق و ترغیب هموطنان برای سفر به آنها دارند، اما فقط تعداد بسیار معدودی از این مناطق توانسته است جای خود را در دل مردم باز کند و به مهم ترین مقصد گردشگری بخش زیادی از هموطنان تبدیل شود که ابیانه یکی از آنهاست.

به اعتقاد یک کارشناس گردشگری و طبیعت گردی کشور، ویژگی هایی نظیر موقعیت جغرافیایی و دسترسی آسان و نزدیک، پیشینه فرهنگی تاریخی و معرفی مناسب ابیانه باعث شده که این روستا تا این حد مورد توجه مردم قرار گیرد.هومن نجفی در تشریح اولین ویژگی به جام جم می گوید: ابیانه در مسیر تهران اصفهان و در نزدیکی شهر کاشان واقع شده که همین امر سفر به آن را بسیار آسان کرده است.

وی با اشاره به این که معرفی درست ابیانه که عمدتا از سوی افرادی صورت گرفته که خود به نوعی علقه و وابستگی به این روستا داشتند، از دیگر دلایل گل کردن آن است، می افزاید: بکر و دست نخورده بودن بافت روستا و فرهنگ و سنت و پوشش مردم آن نیز از دیگر دلایل مورد توجه قرار گرفتن آن است، زیرا ابیانه یک روستای باستانی است که اهالی ساکن در آن که اکنون فقط شامل تعدادی پیرمرد و پیرزن است، هنوز پوشش قدیمی خود را که مربوط به دوران زرتشت و ایران باستان است، حفظ کرده اند؛ پوششی که اکنون فقط در برخی روستاهای کوچک اطراف شهر یزد و یا محله های زرتشت نشین یزد قابل مشاهده است.

نجفی، می گوید: متاسفانه در ایران بحث ظرفیت پذیری مناطق گردشگری تعریف نشده است؛ بحثی که این امکان را می دهد تا به میزان ظرفیت یک منطقه، گردشگر و مسافر وارد آن شود.به گفته وی این مساله در دیگر کشورهای دنیا حل شده و تورها از چند ماه قبل برای بردن مسافران خود به منطقه برنامه ریزی کرده و جا رزرو می کنند، نه این که همچون ایران به یکباره و در یک روز 10 هزار نفر وارد محوطه کوچک تخت جمشید، عالی قاپو یا ابیانه شوند.

ضرورت ساماندهی بازدیدها

این کارشناس گردشگری با تاکید بر این که گنجایش و ظرفیت ابیانه را نمی توان تغییر و افزایش داد، بنابراین تنها راهکار موجود ساماندهی بازدیدها و شرایط کنونی آن است، خاطرنشان می کند: بازدیدهای هدایت شده در قالب گروه و همراه با راهنمای تور یکی از راه های ساماندهی شرایط موجود است، زیرا اکنون فقط نیمی از مسافران ورودی ابیانه از طریق تور وارد آن می شوند و نیم دیگر به صورت انفرادی وارد می شوند که بیشترین حجم تخریب و نابسامانی نیز از ناحیه همین قشر است. برنامه ریزی و فرهنگسازی برای پخش کردن سفرها در طول ایام سال و همچنین مدیریت و زمان بندی برای ورود یک میزان ظرفیت مشخص بازدیدکننده در طول روز نیز از دیگر راهکارهاست که این مورد آخری فقط می تواند از طریق سفرهای گروهی با تور و ثبت نام از طریق این تورها با برنامه ریزی قبلی صورت گیرد.در همین زمینه رئیس انجمن خانه مردم ابیانه با اشاره به این که این روستا درنهایت ظرفیت پذیرش 2000 گردشگر را دارد، نه 21 هزار نفر ، به جام جم می گوید: سال گذشته حدود 500 هزار نفر از ابیانه بازدید کردند که بیشتر این بازدیدها در ایام تعطیل صورت گرفت، در حالی که باید این بازدیدها در طول سال پخش شود تا هم درآمدزایی مورد نظر حاصل شود و هم روستا مورد هجمه و تخریب قرار نگیرد.

عباس شاکری زاد ابیانه در پاسخ به این پرسش که چرا این راهکار تاکنون اجرایی نشده است، می افزاید: طرح جامع حفاظت از ابیانه در سال 87 در میراث فرهنگی به همین منظور تهیه و تدوین شد، اما به دلیل کاغذبازی های اداری و وجود مدعیان و متولیان متعدد در روستا عملا به مرحله اجرا نرسید.وی ادامه می دهد مهم ترین عاملی که تاکنون مانع رفع مشکلات گردشگری ابیانه و به اجرا درنیامدن بسیاری از طرح ها در این زمینه شده، نبود یک مدیریت واحد و متولی مشخص است.رئیس انجمن خانه مردم ابیانه در عین حال ثبت جهانی ابیانه را راهکاری برای رفع تمام این مشکلات عنوان کرده و می گوید: بی شک با ثبت جهانی این اثر و ایجاد یک مدیریت قوی و منسجم برای حفاظت از آن، مشکلات موجود نیز مرتفع خواهد شد.

شاکری زاد با اشاره به این که اخیرا اقدامات و پیگیری های زیادی از سوی مسئولان میراث اصفهان و پایگاه های میراث فرهنگی کشور در زمینه تهیه پرونده ثبت جهانی این اثر انجام شده است، می افزاید: هفته گذشته نیز خانم «استرکیش لاروش»، مدیرکل دفتر یونسکو در ایران طی بازدیدی که از ابیانه داشت، وعده داد برای تسریع در ثبت جهانی این اثر مساعدت لازم را به عمل آورد. ضمن این که ارتقای ابیانه از پایگاه استانی به ملی نیز که اخیرا صورت گرفته است، می تواند با جذب اعتبار ملی و تقویت ساختار اداری و جذب نیروی بیشتر برای این پایگاه، زمینه ساز ثبت سریع آن در میراث یونسکو شود.

فاطمه مراد زاده / گروه ایران