خیلی‌ها فکر می‌کنند، دنیا ارگ بم را به واسطه بزرگ ترین بنای خشتی جهان می‌شناسند.
اما چرا وقتی سحرگاه 5 دی ماه 1382 زلزله، این شهر تاریخی را تخریب کرد، باز چیزی از ارزش های این بنای خشتی کاسته نشد و به قولی خرابی‌ها باعث از چشم افتادن این اثر نشد.
این گزارش سعی دارد تا به این سوال پاسخ دهد که چرا دنیا پس از زلزله بزرگ، همچنان این ارگ را به عنوان یک عنصر میراث فرهنگی فاخر می‌شناسد به طوری که برای نگهداری هرچه بیشتر آن، در دوره ای بم را در فهرست میراث در خطر یونسکو قرار داد تا ثابت کند ارگ بم با همه تخریب ها و ویرانی ها باز هم زنده است.
آنچه در این گزارش آمده نمایی کوتاه از 10 اثر تاریخی بی‌نظیر ساخته شده از خشت و گل در دنیا است.
تائوس پوئبلو در نیومکزیکو
تائوس پوئبلو از خانه‌های باستانی در نیومکزیکو ازحدود هزار سال قبل محل سکونت مردم بومی پوئبلو ساکنان است، این خانه های خشت و گلی از خشت خشک پوشیده شده‌اند و سقف آنها از درختان سدر ساخته شده است. ترمیم دیوارهای ضخیم و گچ‌بری این خانه‌ها از مراسمهای سنتی است که هر ساله توسط مردم روستا انجام می‌شود.
ارگ بم
بم به عنوان یک مرکز تجاری موفق جاده ابریشم از دوره ساسانی شناخته می‌شود، این شهر خشت و گلی در جنوب شرقی ایران به طور کامل از خشت، خاک رس و تنه درخت خرما ساخته شده است. دیوارهای ضخیم، کانال‌های آب زیرزمینی که مصارف 12 هزار نفر را پاسخگو بوده و برج‌های نگهبانی برای حفاظت از ارگ از مهمترین خصوصیات این شهر باستانی است
مسجد دیجین اوربر
این مسجد ساخته شده از گل و نی در منطقه تیمبوکتو مالی واقع شده و با وجود بارش باران فراوان در مالی شکل منسجم مسجد دیجین اوربر حفظ شده است، محققان تاریخ ساخت این مسجد تاریخی را سال 1325 میلادی تخمین زده‌اند.
خیوه دیوار
مجموعه‌ای از مساجد و مدارس دینی در صحرای کزیلکوم ازبکستان خیوه دیوار نام دارد که جزء 10 بنای خشت و گلی جهان است، به گفته باستان‌شناسان این مجموعه 2500 سال پیش به دست سام پسر حضرت نوح ساخته شده و قلعه نام گرفته است. حصار این قلعه به ارتفاع 10 متر از خاک رس استخراج شده از دریاچه خواک ساخته شده است.
چان چان
چان چان، در دره موچه کشور پرو یک مجموعه شگفت‌انگیز از ساختمان‌های خشتی و گلی است که محل اسکان پادشاهان سلسله چیمو بوده است. این مجموعه شامل یازده ارگ است که مردم طبقه پایین خارج از دیوارهای آن زندگی می‌کردند.
مسجد جامع بوبودیولاسو
این مسجد جامع که در بورکینافاسو(غرب آفریقا) واقع شده است یک قرن قدمت دارد، مسجد جامع بوبودیولاسو از خاک رس و چوب ساخته شده و در حال حاضر مرمت آن نه به شکل سنتی (گل) بلکه با سیمان در حال انجام است.
سیوا واحه
سیوا واحه بناهای ساخته شده از یک نوع گل محلی به نام کارشیف در مصرهستند. این گل محلی از شن و ماسه جمع‌آوری شده از ساحل دریاچه، تشکیل شده و در گذشته برای ساخت و ساز مورد استفاده بوده است. سیوا واحه در مسیر تجارت دوران باستان قرار داشته و با وجود چشمه های طبیعی و درختان نخل فراوان محل استراحت مسافران صحرا بوده است. با فروپاشی امپراتوری روم این منطقه رونق خود را از دست داد.
مسجد جامع جنه
بزرگترین ساختمان گل در جهان، مسجد جامع جنه است که در کشورمالی قرار دارد. مسجد جنه حدود یک قرن قدمت دارد و در شهرستان جنه در نزدیکی استان تیمبوکتو باستان قرار گرفته است. بازار متنوع و رنگارنگی که در نزدیکی این مسجد فعال است رونق این منطقه را دوچندان کرده است.
ایت‌های حدو
ایت‌های حدو یکی از شهرهای منطقه توریستی ورزازات مراکش است که با خاک رس ساخته شده، این منطقه خشک اواخر بعداز ظهر و غروب آفتاب مورد توجه بسیاری از گردشگران قرار می‌گیرد.
شیبام
شیبام نام منطقه ای در کشور یمن است با ساختمان‌های بلند قرن 16 است، این برج‌های باستانی که با خشت و گل ساخته شده‌اند برای حفاظت از حمله دشمنان 40 متر ارتفاع دارند. این ساختمان‌ها برای محافظت در مقابل باران و فرسایش بارها بازسازی شده‌اند.