بَرزُک کجاست؟
بَرزُک با سابقه‌ای 5000 ساله، در ۵۴ کیلومتری غرب کاشان و در دامنه کوه‌های سر به فلک کشیده کرکس، در دره‌ای بزرگ و پهناور قرار گرفته است. برزُک از یک سو به آزادراه تهران ـ کاشان و از سوی دیگر به جاده دلیجان راه دارد.
برزک با داشتن کاریزها و چشمه‌های خودجوش و رودخانه‌ای قدیمی که میان روستا و کشتزارها روان است، در دره‌ای سرسبز و خوش آب و هوا، چشم‌اندازی زیبا و دلنشین دارد.
توسعه طولی شهر در مسیر دره‌ای سرسبز و وجود چشمه‌سارهای متعدد با آب قابل توجه که باعث گسترش باغ‌های میوه در طول دره شده است، آن را به باغ‌شهری زیبا تبدیل کرده که با برخورداری از فاکتورهای متعدد جذب گردشگر، برزک را به یکی از قطب‌های گردشگری کاشان تبدیل کرده است.
از آثار تاریخی و دیدنی این شهر می‌توان به تپه تاریخی قلعه، آبشار و رودخانه و جاده تفریحی توریستی سعدآباد، زیارتگاه امامزاده سراج‌الدین بن موسی بن جعفر، حمام دوره صفویه، خانه تاریخی روحانی، آب‌انبار قاجاریه، آسیاب آبی قدیمی، چشمه احمدآباد، موزه مردم‌شناسی برزک و... اشاره کرد.بعد از گلاب و گل محمدی، محصول معروف برزک که زبانزد خاص و عام و از محبوبیت خاصی برخوردار است شاه‌توت برزک است.
درختان شاه‌توت در برزک حدود پنج هکتار از اراضی را در بر گرفته که میزان تولید شاه‌توت در برزک سالانه 100 تن است. انواع عرقیات سنتی با بهترین کیفیت و به شکل طبیعی و سنتی هم در برزُک تولید شده و به فروش می‌رسد.
چطور برویم؟
برای رفتن به برزک دو راه اصلی وجود دارد؛ یکی اتوبان تهران ـ قم ـ کاشان است و دیگری اتوبان تهران ـ ساوه ـ سلفچگان ـ دلیجان.
مسافت تهران تا برزک در هر دو مسیر کمی بیش از ۲۰۰ کیلومتر است و در شرایط متوسط می‌توان با حدود ۳ ساعت رانندگی از هرکدام از جاده‌ها به برزک رسید.
در مسیر اول کافی است ۱۰ کیلومتر مانده به کاشان، وارد خروجی سمت راست اتوبان که با علامت نیاسر و مشهد اردهال مشخص شده است، شوید.
حدود پنج کیلومتر که در این جاده برانید به میدان بزرگی می‌رسید که سمت راست آن به نیاسر و سمت چپ آن به برزُک میرود. از این میدان حدود ۳۵ کیلومتر تا برزُک راه پیش رو دارید که بخشی از آن طبیعتی کوهستانی و زیبا دارد.
پس از طی این مسافت به پمپ بنزینی در سمت چپ جاده خواهید رسید که بلوار ورودی برزک از کنار آن به سمت کوه بالا میرود.
چند دقیقه‌ای که در این بلوار پیش بروید به برزُک خواهید رسید. هرچه در خیابان اصلی برزُک بالاتر بروید به کوه‌ها و باغ‌ها نزدیک‌تر می‌شوید.
اگر راه دوم (اتوبان ساوه) را برای رفتن به برزُک انتخاب کرده‌اید پس از آن که از دلیجان حدود ۴۰ کیلومتر به سمت جنوب رفتید و تابلوی ۱۳۵ کیلومتری اصفهان را دیدید، دوربرگردان بزرگی هست که با علامت «کاشان» مشخص شده است.
از این دوربرگردان دور بزنید و جاده‌ای را که کنار پمپ بنزین از جاده اصلی جدا می‌شود در پیش بگیرید. با حدود ۲۰ دقیقه رانندگی در جاده‌های کوهستانی، به پمپ بنزین و بلوار ورودی ابتدای برزُک خواهید رسید.
اگر از سمت اصفهان به قصد دیدن برزُک می‌آیید جاده دلیجان کوتاه‌تر و سریع‌تر خواهد بود. اگر هم از وسایل حمل و نقل عمومی استفاده می‌کنید کافی است به کاشان بیایید و از آنجا اتوبوس یا تاکسی‌های برزُک شما را با قیمت مناسبی به آنجا خواهند برد.
کجا بمانیم؟
برزک برای گردشگران دو اقامتگاه سنتی دارد. دو اقامتگاهی که علاوه بر استانداردهای معمول مراکز اقامتی، مزیت‌های دیگری هم دارند و شما را با مشخصات بومی منطقه آشنا می‌کنند. یکی از تجربه‌های خوب سفر به برزک، اقامت در خانه تاریخی روحانی است که به‌عنوان یک اقامتگاه بوم‌گردی در برزک فعال شده است. بخش‌هایی از این خانه مربوط به دوران صفوی است و حالا پس از مرمت، با المان‌های متعدد خیال‌انگیز می‌تواند هر مسافری را شیفته خودش کند.
پنجره‌های رو به کوه و دشت، کرسی زمستانی، طاق‌های قدیمی و دیوارهای کاهگلی و شومینه‌ای قدیمی، بخشی از چیزهایی است که در این خانه با آن روبه‌رو می‌شوید. اقامتگاه سنتی آویلا نیز در دل بافت تاریخی برزک و پای تپه تاریخی قلعه، گزینه بعدی برای اقامت در برزُک به شمار میرود.
چه بخریم؟
برزک با تولید بیش از ۸۰ درصد گل و گلاب با بیشترین تعداد کارگاه‌های گلابگیری سنتی و ۱۰ کارخانه صنعتی به عنوان بزرگ‌ترین تولید کننده گل و گلاب مطرح است. در بَرزُک بیش از ۵۰۰ کارگاه گلابگیری سنتی وجود دارد که در ایام گلابگیری پذیرای گردشگران داخلی و خارجی هستند.
انواع عرقیات گیاهی و سنتی هم محصول دیگر این کارگاه‌‌ها به شمار میرود.در بَرزُک انواع صنایع دستی شامل پارچه‌بافی، کرباس‌بافی، جاجیم‌بافی، گلیم‌بافی، گیوه‌چینی، سبدبافی، طناب‌بافی، نخ‌ریسی، گلدوزی با دست، قالیبافی و انواع بافتنی‌های دستی وجود دارد که هم‌اکنون نیز تعدادی از آنها در شهر بَرزُک رونق داشته و امروزه نیز در برخی منازل برزک صدای در‌هم تنیدن تار و پود فرش به گوش می‌رسد.
برزک با تولید مرغوب‌ترین شاه‌توت کشور، گوی سبقت را از دیگر شهر‌ها ربوده و هر سال با ورود خیل عظیم گردشگران در تابستان جشنواره شاه‌توت برگزار می‌شود. چهار محصول شاخص و عمده برزک به ترتیب گل‌محمدی، شاه‌توت، آلو بخارا و گردو‌ست ولی درختان دیگری همچون انواع سیب، گلابی، گیلاس، انگور، صنوبر، بید، بیدمشک، بادام، هلو، امرود، گلابی، توت سفید، به، انجیر، انار، زردآلو و... نیز در برزک قامت کشیده‌ا‌ند.
چه ببینیم؟
تپه تاریخی قلعه برزک: تپه قلعه یک موقعیت مهم طبیعی شهر برزک است که احتمالا یادآور اولین استقرار روستانشینی بازمانده از دوران باستان در برزک است. این اثر طبیعی، که در ضلع جنوبی شهر و در محله مسجد جامع واقع است، ۵۲۰ متر طول و ۱۲۵ متر عرض و بیش از بیست متر ارتفاع دارد. در اضلاع شمالی، غربی و شرقی تپه، خانه‌های شهر قرار دارد و ضلع جنوبی به مزارع محدود می‌شود.
آثار یافته شده در سطح تپه عبارتند از یک تنور ایجاد شده در دل کوه، به قطر ۷۰ سانتی‌متر که از داخل با گل به ضخامت دو سانتی‌متر اندود شده و بعد از احداث از آن استفاده نشده است. این تنور در ضلع جنوب غربی حفره کوچکی است که به کانالی دست‌کند به طول ۳۰ سانتی‌متر منتهی می‌شود.
در سطح تپه هشت هاون سنگی به قطر تقریبی ۱۷ سانتی‌متر در دل کوه ایجاد شده که یکی از آنها در بالاترین سطح کوه، به شکل دوقلو ساخته شده است. در این تپه حفره‌هایی به وجود آمده که بر اساس گفته اهالی در آن استخوان‌های انسانی وجود داشته و هنگام احداث پارک از محل خود برداشته شده است. آبراهه‌های ایجاد شده در دل کوه و همچنین فضای غارمانند ضلع جنوبی ازجمله آثار موجود در تپه قلعه است که پژوهش در این تپه را ضروری می‌نماید. (گزارش ثبتی تپه قلعه، ۳۸۳۱)
غار برزک در تپه تاریخی قلعه برزک: قدمت این غار به دوران سلجوقیان بازمی‌گردد و شهرداری با همکاری میراث فرهنگی و گردشگری به دنبال ثبت ملی این اثر تاریخی است. بنا به نقل قول سینه به سینه بزرگان شهر، این غار که در سکونتگاه اولیه برزک (تپه قلعه) واقع شده، دارای سه مسیر اصلی بوده که یکی از مسیر‌ها به مسجد جامع شهر و مسیر دیگری به حمام میان‌ده و مسیر سوم به طرف کوه اشک ادامه دارد و هم‌اکنون شهرداری برای انجام تحقیقات بیشتر مشغول آزادسازی معبرهای مسدود شده این غار در اثر ریزشهای سالیان متوالی است. از آثار برجای مانده در این غار می‌توان به حفر کانال‌های کوچک حفاری شده در دل سنگ جهت دفن یا نگهداری استخوان‌های گذشتگان خود، ظروف سفالی و گلی برجای مانده و وجود سقف‌های زیبای آن اشاره کرد.
جاده تفریحی ـ توریستی سعدآباد برزک: این جاده از زیباترین جاده‌های طبیعی و بکر شهرستان کاشان است. جاده تفریحی و توریستی سعدآباد از مرکز شهر آغاز می‌شود و در امتداد رودخانه اصلی شهر به طول چهار کیلومتر همراه با بدیع‌ترین صحنه‌های طبیعی ادامه دارد و پس از گذشتن از کنار تفرجگاه‌ها، کوه‌ها، چشمه‌ها، آبشار‌ها و باغ‌های زیبا، به مسیر اصلی جاده برزک ـ کاشان ختم می‌شود.
تفرجگاه چشمه احمدآباد: این چشمه در نقطه شمال شرقی برزک و در حریم رودخانه فصلی برزک واقع و دارای چند چشمه جوشان است و در قسمت بالادست آن دیواره سدی است که بر اثر رسوب طی سالیان متوالی پر شده و هم اکنون با رویش درختان بید و درختچههای گز در بستر این سد، منظره زیبایی را ایجاد کرده است. این تفرجگاه که در ۱۰۰ متری خیابان اصلی واقع شده هر سال گردشگران زیادی را به خود جذب میکند. به دلیل وجود کوه در حاشیه جنوب شرقی تفرجگاه، گردشگران علاقهمند به کوهنوردی نیز در کنار استفاده از مناظر بکر و طبیعی از فضای این تفرجگاه برای کوهنوردی بهره می‌برند.
حمام دوره صفویه برزک، امامزاده سراج‌الدین بن موسی بن جعفر، موزه مردم‌شناسی، آب انبار سردل برزک، خانه‌های قدیمی کاردان و موسوی، آسیاب خاتونی بزرگ و بافت قدیمی برزک در نزدیکی مرکز شهر، دیگر جاذبه‌های این باغشهر دیدنی و جذاب است. اگر اهل سفر هستید، معطل نکنید و برای همین آخر هفته برنامه‌ریزی کنید.
مسعود بُربُر - ضمیمه چمدان
نوشته برزک در دره‌ای سرسبز و خوش آب و هوا، چشم‌اندازی زیبا و دلنشین دارد اولین بار در توریست ها - گردشگری - جهانگردی - ایرانگردی پدیدار شد.