نمونه ای از بزرگترین الماس ها، یاقوت ها و زمردهای جهان به همراه الماس دریای نور و تاج کیانی وتخت نادری اشیای خزانه ای هستند که دیدن آن برای هربیننده ای جذاب است.
به گزارش خبرنگار مهر، موزه جواهرات یا همان خزانه جواهرات سلطنتی عنوان مکانی در لایه های زیرین و پنهان بانک مرکزی است که آن را در ساعاتی و روزهایی خاص در هفته به معرض تماشای گردشگران ایرانی و خارجی می گذارند.
مسئولان بانک مرکزی عنوان خزانه را نسبت به عنوان موزه مناسب تر می دانند. چرا که این مکان خزانه جواهرات و اشیای گرانبهای بانک مرکزی است که به عنوان پشتوانه مالی دولت ایران محسوب می شود. با روی کار آمدن رضا خان، جواهرات سلطنتی به زیرزمین کاخ مرمر منتقل شده در سال ۱۳۱۶ و پس از تکمیل ساختمان بانک ملی ایران قسمت عمده این جواهرات به موزه بانک ملّی منتقل و پشتوانه اسکناس کشور شد. بعدها این جواهرات به عنوان وثیقه دولت بابت بدهی به بانک قرار گرفت.
اکنون بازدید از این خزانه نه تنها برای ایرانی ها بلکه برای گردشگران خارجی نیز میسر است؛اما با همه رعایت مسائل حفاظتی و امنیتی.
بازدید از خزانه جواهرات سلطنتی با رفتن به موزه های دیگر متفاوت است ساعت کاری این موزه از ساعت ۱۴ تا ۱۶ در روزهای شنبه تا سه شنبه است. یافتن این ساعت کاری و یا رزرو بلیت و تماس با شماره تلفنی که در سایت بانک مرکزی درج شده، کار آسانی نیست. معمولا کسی پاسخگوی شماره ها نیست و این موزه سایتی هم برای رزرو بلیت ندارد. تنها می توان از اطلاعات ناقص و کم و زیادی که در سایت های دیگر نوشته شده، درباره این خزانه اطلاعاتی به دست آورد.
برای بازدید از این خزانه ایرانی ها رو به روی سفارت ترکیه به ساختمان بانک مرکزی می روند تا از درهای امینتی رد شده بلیت ۴ هزار تومانی خریداری و پس از تحویل دادن همه وسایل حتی خودکار، کاغذ و موبایل و رد شدن از همه گیت های پیش رو به دری عظیم برسند که نشان می دهد در ورودی خزانه است.
کنار همان در ورودی تخت طاووس قرار دارد و راهنمایان از گردشگران می خواهند که داخل موزه شده و هنگام خروج برای بازدید از آن توقف کنند. داخل خزانه به ازای هر دو بازدیدکننده یک مامور از ماموران حفاظت بانک مستقر است وظیفه آنها مراقبت از بازدیدکنندگان و حفاظت ویترین ها و جلوگیری از رفتن بازدیدکنندگان به پشت ویترین هاست. چرا که در آن بخش ها هم اگرچه دوربین مداربسته وجود دارد اما احتمال خطر و آسیب رساندن آنها را وادار می کند که بازدیدکنندها را از این کار منع کنند.
محافظان موزه مرتب به سوال بازدیدکنندگان پاسخ می دهند و می گویند که هیچ چیزی از این موزه از دوران پهلوی تا کنون نه تغییر کرده و نه حذف شده است در همان حال مدیر موزه که می گوید ۶ سال در این موزه فعالیت کرده، آنها را مورد عتاب قرار می دهد که از دادن توضیحات بیشتر خودداری کنند و توضیحات مربوط به اشیا را به راهنمایان بسپارند.
گذشته از همه مسائل امنیتی جواهراتی در ویترین ها نمایش داده شده که همه به خصوص خانم ها را به حیرت می اندازد، تاج کیانی، الماس دریای نور و تخت طاووس یکی از اشیایی است که بازدیدکنندگان بیشتر خواهان دیدن آن هستند.
جواهرات و قطعات موجود در خزانه جواهرات ملی در قالب ۳۶ گنجه دسته بندی شده‌اند و اشیایی مانند تاج ها، جواهرات، گردنبندها، گل سینه ها، شمشیر، انفیه دان ها و ... به همراه لباس شاهان قاجار و پهلوی در آن نمایش داده شده است. در این میان تاج فتحعلی شاه قرار دارد که به تاج کیانی معروف و با الماس، زمرد، یاقوت و مروارید آراسته شده است. این تاج در زمان فتحعلی شاه ساخته شده و مورد استفاده سلاطین قاجاریه قرار گرفته است. رو به روی آن تاج پهلوی قرار دارد. تاجی که رضاخان و محمدرضا پهلوی آن را بر روی سر گذاشته اند از طلا و نقره ساخته شده و با الماس های برلیان، زمرد، یاقوت کبود و مروارید مزین است. کلاه تاج از مخمل قرمز است و در قبه آن تخمه زمرد، قرار دارد. این تاج به شکل تاج های شاهنشاهان ساسانی است در این تاج سه هزار و ۳۸۰ قطعه الماس، ۵ قطعه زمرد، ۲ قطعه یاقوت کبود و ۳۶۸ حبه مروارید کار گذاشته شده است که وزن آن را به حدود دو کیلو و هشتاد گرم می رساند.
آنچه که ایران را از دیگر کشورها متمایز می کند و خزانه اش را خاص، وجود الماسی کوچک به رنگ صورتی اما گرانبها به نام الماس دریای نور است که اگرچه تنها ۱۸۲ قیراط وزن دارد اما جهان خواهان یک لحظه دیدن الماس دریایی نور در کنار الماس کوه نور است. بسیاری از کشورها در آرزوی داشتن این الماس هستند. الماسی که در خزانه بانک مرکزی تنها با فاصله ۱۰ سانتی متری می توان آن را دید. این دو گوهر متعلق به نادر شاه بوده، اما الماس کوه نور، بعد از مرگ نادر شاه، توسط احمدشاه درانی به افغانستان برده شد. بعداز احمدشاه، به شاه شجاع منتقل شد و پس از شکست شاه شجاع به دست سردار هندی، ملقب به شیر پنجاب، الماس مزبور به تصرف سردار نامبرده درآمد. این گوهرها بعدها به دست کمپانی هند شرقی افتاد و بدان وسیله به دربار انگلستان راه جست و به ملکه ویکتوریا هدیه شد. اکنون این گوهر در تاج ملکه الیزابت نصب است.
الماس دریای نور، پس از قتل نادرشاه، به نوه او شاهرخ میرزا رسید، سپس به دست امیرعلم خان خزیمه و بعداً به دست لطفعلی خان زند افتاد. هنگامیکه لطفعلی خان به دست آقا محمدخان قاجار شکست خورد، گوهر مذبور به گنجینه جواهرات قاجار منتقل شد ناصرالدین شاه معتقد بود این گوهر یکی از گوهرهای تاج کوروش بوده است و خود او بسیار به این گوهر گرانبها علاقه داشت و زمانی آن را به کلاه و گاهی به سینه خود نصب می کرد و حتی تولیت دریای نور را منصبی مخصوص قرار داد و این افتخار مهم را به اعیان و بزرگان کشور محول می داشت.
شی گرانبهای دیگر کره جواهرات است روی این کره به راحتی می توان نقشه ایران را پیدا کرد. اما پیدا کردن کشورهای دیگر در آن مشکل است. کره جواهرات چند سال پیش کج شده بود و متخصصان مرمت اشیای سازمان میراث فرهنگی با همکاری بانک مرکزی آن را مرمت کردند.
در این کره، پنجاه و یکهزار و سیصد و شصت و شش قطعه جواهر نصب شده و سی و چهار کیلوگرمی به قطر ۶۶ سانتیمتر وزن دارد. این کره در سال ۱۲۹۱ خورشیدی به دستور ناصرالدین شاه توسط گروهی از جواهرسازان ایرانی به سرپرستی ابراهیم مسیحی از جواهرات پیاده ای که در خزانه موجود بود، ساخته شده است. وزن خالص طلای به کار رفته در این کره ۳۴ کیلوگرم و وزن جواهرات آن ۳۶۵۶ گرم است. تعداد کل جواهراتی که در روی کره نصب شده، بیش از ۵۱ هزار و ۳۶۶ قطعه است.
اقیانوس‌ها و دریاها زمردنشان و آسیا مرصع به یاقوت و لعل، ایران مرصع به الماس، اروپا مرصع به یاقوت، آفریقا مرصع به یاقوت سرخ و کبود و آمریکای شمالی و جنوبی، استرالیا مرصع به یاقوت و لعل است و خط استوا به وسیله الماس نشان داده شده و دو حلقه زرین ساده که در روی آنها گل‌های الماس نشان نصب شده، به طور متقاطع کره را در میان گرفته است. بر روی کره القاب ناصرالدین شاه منبت و الماس نشان شده است. در این کره، کوه دماوند با یاقوت درشتی مشخص و شهر تهران با یاقوت معروفی به نام اورنگ‌زیب نمایان است.
هر کدام از جواهرات و اشیای داخل خزانه برای خود داستانی و تاریخچه ای دارند که شنیدن آن برای همه بازدیدکنندگان جذاب است به خصوص الماس هایی که متعلق به زنان دربار پهلوی بوده و نمونه تراش آنها در جهان وجود نداشته است. با این وجود همه این اشیا حدود ۷۰ درصد از پشتوانه مالی کشور را پشتیبانی می کنند.
خزانه جواهرات اگرچه برای بازدیدکنندگان داخلی و خارجی جذاب است اما مسئولان خزانه اجازه تصویربرداری به کسی نمی دهند تصاویر منتشر شده در سایت های دیگر نیز از کیفیت چندان مطلوبی برخوردار نیستند. شاید به همین دلیل است که بسیاری از ایرانی ها هنوز به این موزه گرانبها نرفته اند گویی اراده ای برای راه اندازی یک سایت و یا تصاویر بهتر از اشیای این موزه در مدیریت خزانه جواهرات وجود ندارد. اینها را راهنمایان موزه و حتی محافظان موزه نیز با گلایه مندی بیان می کنند.
آنچه که پس از دیدن جواهرات بیشتر به چشم می آید خاکی است که روی جواهرات نشسته است و شیشه هایی که جای انگشت راهنمایان روی آن مانده است. این شیشه ها به قدری کثیف هستند که نگاه کردن به جواهرات را نیز تحت الشعاع قرار داده است. راهنمایان موزه توضیح می دهند که برای تمیز کردن این جواهرات باید ماهها مکاتبات اداری انجام داد تا اجازه تمیز کردن آنها و حتی باز کردن ویترین ها داده شود. آن هم با حضور ماموران و محافظان.
آنطور که آنها به بازدیدکنندگان توضیح می دهند قرار است تا چند سال آینده این خزانه به ساختمانی دیگر منتقل شود به همین دلیل چندان تلاشی برای تمیز کردن اشیا انجام نمی شود تا جاگیری دوباره آنها در ساختمان جدید.
نوشته جواهرات و اشیای گرانبهایی که به معرض تماشای گردشگران می گذارند اولین بار در توریست ها - گردشگری - جهانگردی - ایرانگردی پدیدار شد.