مفهوم گردشگری تاریخی

شهر پدیده ای تاریخی است و با گذشته پیوندی ناگسستنی دارد. درواقع، بخش چشمگیری از هویت شهر در چارچوب روابط اجتماعی در بستر تاریخ شکل گرفته و تجلی یافته است. بافت تاریخی هر شهر نمادی از فرهنگ، قدمت و شاخصه های مردم شناسی آن شهر به شمار می رود. با این همه، هرچند این بافت ها می توانند در پژوهش های حوزه مردم شناسی و حتی معماری، کمک شایانی به محققان داشته باشد برای گردشگران عام نیز جاذبه هایی دارند که در مقوله ها و حوزه های دیگر کمتر می توان نمونه ای برای آن یافت.

البته گردشگری به طور یکسان و یکنواخت در سطح شهر رخ نمی دهد، بلکه در مناطق مختلفی متمرکز شده که هریک توجه ویژه ای می طلبد. درواقع، تمرکز بر هریک از مناطق شهری به درک بهتری از الگوهای گردشگری، تعامل میان عناصر مختلف گردشگری و اتخاذ یک رویکرد چندبعدی و جامع نسبت به گردشگری شهر می انجامد. همان طور که اشاره شد، یکی از مکان هایی که همواره گردشگران در جستجویش هستند مکان های تاریخی است. گردشگری تاریخی که همواره به بناها و یادبودهای گذشته شهر چشم دارد و بازدید از موزه ها، مکان ها و ابنیه تاریخی را هدف قرار می دهد، امروزه بخش عمده ای از گردشگری را به خود اختصاص داده است. کسانی که برای دیدن بافت ها و بناهای تاریخی به یک مکان جغرافیایی می روند و همواره در جستجوی کشف دیدنی های تاریخی اند به عنوان گردشگران تاریخی شناخته می شوند که البته با سایر ابعاد گردشگری ازجمله گردشگری فرهنگی همپوشانی فراوانی دارد.

سابقه طولانی پایتخت کنونی ایران، اصلی ترین دلیل وجود بناها و آثار تاریخی و معماری با اهمیت در شهر تهران است. وجود انواع جاذبه های تاریخی و معماری، فرهنگی و اجتماعی و رونق بازارهای صنعتی و بازرگانی سبب شده این شهر به لحاظ اقتصادی و سیاسی بااهمیت ترین شهر ایران به شمار آید. باتوجه به توانمندی های بالقوه گردشگری تهران، پیدا کردن منابع مالی جدید و پایدار از طریق این منبع درآمدی می تواند سهم بسزایی در برنامه ریزی های آتی مدیریت شهری و پویایی کلانشهر تهران داشته باشد. این مهم می تواند از طریق توسعه زیرساخت های شهری، توسعه زیرساخت های خدماتی، احیای بافت های کهن و مراکز بازاریابی و خدمات گردشگری محقق شود.

کاخ سعدآباد و گردشگری تاریخی

در کلانشهر تهران همواره اماکنی یافت می شوند که بیانگر تاریخ و فرهنگ این دیار است. در شمال کلانشهر تهران کاخ سعدآباد همواره به عنوان یکی از مکان های تاریخی در جذب گردشگران شناخته می شود. مجموعه فرهنگی ـ تاریخی سعدآباد، با داشتن 18 کاخ بزرگ و کوچک متعلق به دوره های قاجار و پهلوی، یکی از بزرگ ترین و مهم ترین مجموعه موزه های ایران و تهران است که بازدید از آن می تواند خاطره انگیز باشد.

مجموعه سعدآباد که بخش وسیعی از سطح منطقه یک تهران را به خود اختصاص داده در پهنه پرطراوت کوهپایه های توچال و دره سرسبز دربند و در بخش دل انگیزی از شمال شهر تهران با مساحتی حدود 110 هکتار واقع شده است. سعدآباد از شمال با کوه های البرز، از شرق با گلابدره، از غرب با ولنجک و از جنوب با تجریش همسایگی دارد. این منطقه در دوره قاجار محل استقرار و سکونت تابستانی و ییلاق شاهان این سلسه بوده و پس از کودتای 1299 خورشیدی، در وسعتی تازه و الحاق باغ های مختلف به اقامتگاه تابستانی پهلوی اول اختصاص یافت و کاخ و کوشک هایی به مناسبت های گوناگون در جای جای این پهنه بر تافته از درختان کهن و سپیدار و سرو، به فاصله ای از بازمانده بناهای قاجار سر برآوردند.

در زمان رضاشاه و محمدرضا شاه کاخ های دیگری برای شاه و فرزندانش و همچنین اطرافیان آنها در این مجموعه ساخته شد. این کاخ ها که برخی نیز به موزه تبدیل شده اند به عنوان مهم ترین دلیل گردشگران برای بازدید از مجموعه سعدآباد ذکر می شود. از سوی دیگر، این کاخ ها بخشی از تاریخ معاصر ایران به شمار می روند. همچنین در محوطه سعدآباد جنبه های طبیعی نیز به عنوان فضاهای ارزشمندی محسوب می شود که صیانت و نگهداری از فضاهای سبز موجود در آنها به حفظ کیفیت بصری و طبیعی منطقه کمک می کند. تمامی این عوامل دست به دست هم می دهد تا کاخ سعدآباد در منطقه یک کلانشهر تهران به عنوان مکانی تاریخی و فرهنگی گردشگران را به سمت خود بکشاند.

در دوره پهلوی 18 کاخ کوچک و بزرگ در سعدآباد ساخته شد که هریک عظمت و زیبایی هنر و ذوق معماری ایرانی را به نمایش می گذارند. این مجموعه پس از انقلاب اسلامی تبدیل به موزه شد. برخی عمارت ها به شکل کاخ موزه درآمد، مانند کاخ ملت، کاخ سبز و... و برخی دیگر با توجه به ویژگی بنا، به موزه تبدیل شدند. این مکان با پیشینه تاریخی و وجود بناها و بافت های منحصر به فرد توانسته نظر گردشگران تاریخی و فرهنگی و حتی گردشگران طبیعی را به خود جلب کند. بیشتر کاخ های سعدآباد امروزه به موزه تغییر شکل یافته اند که همواره گردشگران توجه خاصی به این موزه ها نشان می دهند. از این منظر، بافت تاریخی کاخ سعدآباد ظرفیت جذب گردشگران را از سراسر دنیا دارد. کاخ سعدآباد هم اکنون دارای عملکرد ملی و فراملی است و در صورت وجود برنامه ریزی متناسب با خود، می تواند کارکرد بین المللی نیز داشته باشد و به عنوان مکانی که بخشی از تاریخ و هویت ایران را در خود ثبت کرده است، پذیرای جهانگردان و گردشگران باشد.

برای جذب هرچه بیشتر گردشگران داخلی و خارجی می توان راهکارهایی را به کار بست که مهم ترین آنها عبارتند از: زمینه سازی و تشویق مردم به مشارکت در جهت حفظ آثار و بناهای تاریخی مجموعه، تبلیغات در سطح ملی و بین المللی در جهت شناسایی ظرفیت های گردشگری سعدآباد، بهسازی بناهای فرسوده کاخ به عنوان مهم ترین عامل جذب گردشگران تاریخی، بهداشت محیط کاخ مخصوصا در فضاهای سبز، باز و اطراف رود دره جعفرآباد، ایجاد امکانات برای معلولان جهت بازدید از کاخ، ایجاد اقامتگاه های شبانه جهت اسکان گردشگران، حفظ نمادها و یادبودهای تاریخی کاخ مانند مجسمه آرش کمانگیر، افزایش ساعات بازدید گردشگران از داخل کاخ ها، افزایش امنیت در فضاهای حاشیه و بدون دفاع مخصوصا برای زنان و گردشگران خارجی، تجهیز مسیرهای گردشگری به افراد راهنما، تهیه سند راهبردی گردشگری در مجموعه سعدآباد و تنوع بخشیدن به امکانات و خدمات جهت افزایش رضایت بازدیدکنندگان.

به کار بستن این راهکارها برای جذب گردشگر، نه تنها به معرفی بخشی از فرهنگ و تاریخ ایران کمک می کند، بلکه با افزایش درآمد حاصل از بازدید گردشگران علاوه بر توانایی مجموعه در تامین بودجه مورد نیاز برای حفظ و مرمت بخش های مختلف مجموعه سعدآباد، با این که این کاخ در اختیار سازمان میراث فرهنگی قرار دارد، با آمدن گردشگران خارجی به شهر تهران منبع درآمدی برای شهر فراهم خواهد شد.

آیدا احمدیان / پژوهشگر میراث فرهنگی

در این تحقیق 57 نقطه جهان مورد بررسی قرار گرفت و شهر هنگ کنگ با حدود 26 میلیون مسافر رتبه نخست را از آن خود کرد.

نکته جالب توجه این است که مقام های دوم و سوم هم به دو شهر آسیایی سنگاپور و بانگوک تعلق گرفت.

سنگاپور 22 میلیون و 455 هزار گردشگر داشته و بانکوک پایتخت تایلند 17 میلیون و 467 هزار نفر را در سال 2013 به خود جذب کرد.

برخلاف آنچه انتظار می رود قاره اروپا تنها سه سهم از 20 شهر پربازید جهان دارد و اولین آن ها، لندن با 16 میلیون 784 هزار در رتبه چهارم قرار دارد.

پاریس که یکی از معروف ترین مقاصد گردشگری جهان به حساب می آید، با حدود یک میلیون اختلاف از پایتخت انگلیس، در جایگاه پنجم نشسته است.

رتبه های ششم تا دهم به ترتیب با ماکائو، نیویورک، شنژن چین، کوالالامپور پایتخت مالزی و آنتالیا تعلق گرفته که باز هم برتری آسیا را به دیگر قاره ها به رخ می کشد.

استانبول پس از دیگر شهر ترکیه ای، آنتالیا، رتبه یازدهم را به دست آورده و بعد از آن دُبی و سئول قرار دارند.

رم سومین و آخرین سهم اروپایی ها در فهرست 20 شهر پربازدید جهان است و رتبه چهاردهم را دارد.

پوکت تایلند قبل از گوانگجو مقام پانزدهم را دارد و مکه قبله مسلمانان جهان در رتبه هفدهم نشسته است.

پاتایا یکی از مهم ترین مناطق توریستی کشور تایلند، تایپه و میامی شهر ساحلی آمریکا هم رتبه های هجدهم تا بیستم را به خود اختصاص داده اند.

نتایج موفقی که صنعت گردشگری چین به ثبت رسانده، وقتی زیر سوال می رود که بدانیم در سال 2012 هشت شهر این کشور در این فهرست 100 عنوانی قرار داشتند، اما در رتبه بندی جدید، شش شهر آن دچار تنزل درجه شده اند.

کارشناسان مهم ترین علت این رویداد را آلودگی هوا در این مناطق می دانند.

پکن، شهر دیوار بزرگ چین و قصرهای امپراطوری بیشترین تنزل درجه را تجربه کرده است.

لیتوانی اولین جمهوری شوروی بود که سال 1990 اعلام استقلال کرد. سال ها عضویت در اتحاد جماهیر شوروی، فرهنگ و شیوه مردم این منطقه را تحت تاثیر خود قرار داده است. پس حتی اگر علاقه ای به آثار تاریخی و معماری ندارید و بررسی مسائل سیاسی و اجتماعی در برنامه گردشگری شما، ارجحیت دارد، لیتوانی نمونه ای زنده از شوروی را در برابر شما قرار می دهد.

طبیعت چشمنواز این منطقه از اروپا، بهانه دیگری را برای مشتاقان سفر فراهم کرده است. پارک منطقه ویلنیوس که دارای 77 دریاچه و فضایی پوشیده از کاج های سر به فلک کشیده است، آن قدر زیبا و اغواکننده است که هر فردی را برای انجام پیاده روی در این محیط رنگارنگ جذب کند. در تابستان درختان با پوشش پاییزی خود، زیبایی بیشتری را عرضه می کنند. مسابقه ماراتن ویلنیوس هم از دیگر جذابیت هایی است که پای خیلی ها را به لیتوانی باز می کند. اگر در این مسابقه شرکت کنید علاوه بر تجربه یک رقابت ورزشی، از مناظر شهر هم بهره خواهید برد. آب و هوای مرطوب قاره ای پایتخت که در تابستان به 30 درجه سانتی گراد می رسد، تفریحات شبانه را در این شهر به همراه دارد. رستوران ها و کافه های متعدد در گوشه و کنار ویلنیوس پذیرای مردمی است که تا پاسی از شب بیدارند. برای شناخت ریشه های موسیقیایی لیتوانی، شرکت در جشنواره بین المللی موسیقی فولکلور از بیست و ششم تا بیست و نهم ماه می و همچنین جشنواره بین المللی جاز از سیزدهم تا شانزدهم اکتبر، از موقعیت های مناسبی هستند که امکان گذراندن زمانی سرشار از موسیقی و شادی را برای شرکت کنندگان فراهم می کنند.

در میان پایتخت های حوزه بالتیک، شهر ویلنیوس بزرگترین پارک منطقه را داراست و خوشبختانه به بهترین شکل ممکن از آن استفاده می شود. دلیل این مدعا برگزاری فعالیت هایی فرهنگی ازجمله «شب فرهنگ» در این منطقه است. شب فرهنگ سالانه هجدهم ژوئن برگزار می شود.

لیتوانی که سال 1994 به اتحادیه اروپا و سال 2007 به پیمان شینگن پیوسته، در سال های اخیر به یکی از کشورهای هدف مهاجران و سرمایه گذاران خارجی مبدل شده که خود موجب پیشرفت روزافزون شاخص های اقتصادی در این کشور بوده است. عضویت در منطقه یورو در سال 2015 و همچنین قرار گرفتن در جایگاه عضو غیردائم شورای امنیت در سال 2015 ـ 2014 از دیگر نکات قابل توجه سیاسی در این کشور است.

لیتوانی کشوری کوچک و کم جمعیت است، اما شور زندگی در همه جای آن جریان دارد؛ درختان کاج و کاخ های کهن، صدای موسیقی و دیوارهای رنگارنگ و... همه شاهدی بر این مدعا هستند.

چطور برویم؟

اگر جاذبه های گردشگری این کشور شما را به بستن چمدان هایتان مشتاق کرده است به چند نکته توجه کنید. سفر به لیتوانی، به علت قرار گرفتن در شرق اروپا، نسبت به دیگر کشورهای اروپایی هزینه کمتری را به همراه دارد. برای سفر به این کشور پرواز مستقیم وجود ندارد، لذا باید حداقل یک تغییر مسیر را داشته باشید. بسته به نوع پرواز و مسیری که انتخاب می شود، قیمت بلیت از یک تا سه میلیون تومان متغیر است. البته برای داشتن سفری راحت تر می توانید به تورهای گردشگری مراجعه کنید. اخذ ویزای توریستی شینگن به مدت 12 روز و اقامت در هتل های 4 و 5 ستاره می تواند در قالب یک تور به شما ارائه شود.

نرگس انصاری / چمدان (ضمیمه آخر هفته روزنامه جام جم)

اتفاقات عجیب روی داده در مرز، گاهی نمادی است از مقاومت انسان ها در برابر جدایی هایی که دلیل سیاسی و امنیتی دارد. آمریکا و مکزیک دارای 3169 کیلومتر مرز مشترک هستند که از مناطق مختلفی همچون رودخانه ها، بیابان ها و شهرها قرار گرفته در مسیر اقیانوس آرام تا خلیج مکزیک عبور می کند. به علت شرایط اقتصادی و سیاسی مناسب ایالات متحده در مقایسه با دیگر کشورهای قاره آمریکا، این کشور مقصد بسیاری از مهاجران است. سالانه قریب به 350 میلیون نفر به صورت قانونی و حدود 500 هزار نفر به شکل غیرقانونی از این مرز برای ورود به آمریکا، عبور می کنند. در این میان وجود کارتل های مواد مخدر و قاچاق انسان باعث شده که آمریکا به فکر تامین امنیت مرزهای خود باشد. ناکو شهری مرزی است که نیمی از آن در مکزیک و بخش دیگر در آمریکا قرار دارد. تا چند سال گذشته مردم این دو قسمت براحتی و آزادانه از جاده ای که در آنجا وجود دارد عبور می کردند، اما بعد از مدتی حصاری 13 فوتی ساخته شد تا به طور رسمی منطقه ناکو متعلق به ایالات متحده را از مکزیک جدا کند.

با وجود تمام تلاش ها برای جدایی این دو منطقه، ساکنان آنها مانند گذشته به ارتباطات خود ادامه داده اند. از اتفاقات جالب، برگزاری مسابقه والیبال میان افراد ساکن در ناکو، متعلق به آریزونای آمریکا و ناکو، متعلق به کشور مکزیک است. مردم این دو منطقه طی اقدامی جالب و خلاقانه، از حصار مرزی موجود به عنوان تور والیبال استفاده کردند. در حالی که اعضای دو تیم در خاک سرزمینی خود به زدن سرویس و پاس دادن مشغول بودند، توپ سفید و قرمز، از کشوری به کشور دیگر پرتاب می شد!

در مواردی هم تفاوت در مسائل قانونی باعث ایجاد نکات عجیب و جالب در مرزها شده است. مثلا در مرز میان چین و ماکائو شما باید از یک جاده که رانندگی در آن از سمت راست است به یک جاده که رانندگی در آن از سمت چپ است، بروید. در نکته دیگری، در حالی که رانندگی با برف روی خودرو در سوئد قانونی است در طول جاده برفی که تا نروژ ادامه دارد باید حواستان را جمع کنید چرا که دولت نروژ این کار را ممنوع کرده است.

مرزهای اتحادیه اروپا که صرفا روی نقشه ها هستند هم امکانات و شرایط جالب و عجیبی را ایجاد کرده اند. مثلا سال 2011، یک هنرمند برای جشنواره هنر زمین، طرحی از یک ماهی را آماده کرد که در زمین های دو کشور لهستان و اوکراین طراحی شده بود. این اقدام به این منظور صورت گرفت که نشان داده شود طبیعت، فارغ از تفاوت های جغرافیایی ساخته و پرداخته انسان ها مثل مرز، دارد کار خود را می کند. در اتفاق جالب و عجیب دیگری، یک زمین گلف در منطقه ای میان سوئد و نروژ قرار گرفته؛ به طوری که نیمی از زمین در یک کشور و نیمی دیگر در کشور دیگر است. باید جالب باشد که توپی را از یک کشور شلیک کنید، بدون این که حرفی از جنگ و خونریزی باشد؛ امیدوار باشید توپ در کشور دیگر به هدف خود خواهد رسید. در نمونه جالب توجه دیگری یک خانه در مرز بلژیک و هلند قرار گرفته و به همین دلیل دارای دو آدرس و همچنین دو زنگ است. باید پسرک شیطانی را پیدا کرد تا زنگ خانه در یک کشور را بزند و آنگاه به کشور دیگر بگریزد.

مواردی هم هست که مناظر بین کشورها باعث ایجاد نکات عجیب و جالب است. مثلا در میانه مغولستان و چین، دو دایناسور در حالی قرار گرفته اند که یکدیگر را می بوسند. ظاهرا این کار به این دلیل صورت گرفته که این شهر، محل زندگی دایناسورها بوده است. در مورد دیگری؛ وقتی در رودخانه یا جنگل ایگواز قرار بگیرید می توانید در یک منظره جالب، کشور پاراگوئه را در مقابل خود و دو کشور آرژانتین و برزیل را در کنار خود تماشا کنید.

اگر به مرزهای جغرافیایی هم علاقه مند باشید جالب است بدانید که همه ساله نیم میلیون نفر از نقطه صفر مدار کره زمین در کشور اکوادور دیدن می کنند. این نقطه در پارکی واقع شده که آن را میانه جهان می نامند. در رویداد جالب دیگری شما می توانید در کشور ایسلند در میانه دو صفحه از پوسته زمین که بین صفحه آمریکا و صفحه اروآسیا قرار گرفته اند، شنا کنید.

مصطفی مسجدی آرانی / چمدان (ضمیمه آخر هفته روزنامه جام جم)

با رسیدن زمستان به نظر می رسد بازار سفر اگر نگوییم تعطیل می شود، قطعا کمتر از فصل های دیگر رونق دارد؛ شاید به خاطر دایر بودن مدارس و دانشگاه ها شاید هم به دلیل سرما، اما از آنجا که هر نقطه کشور ما دارای آب و هوای متفاوتی است؛ زمستان بهترین فرصت برای سفر به بعضی از استان های جنوبی است.

بندرعباس یکی از این شهرها است. اگر قصد سفر به آنجا را داشتید و هزینه هم برایتان مهم نبود، هواپیما بهترین وسیله است؛ چون باید مسافت 1333 کیلومتری را از تهران طی کنید، اما اگر بخواهید هزینه کمتری بپردازید قطار گزینه مناسب تری است. گزینه سومی هم البته هست که اگر آن را انتخاب کنید، می توانید در مسیر شهرهای زیبای یزد وسیرجان را ببینید. این گزینه همان خودروی شخصی است.

وقتی وارد بندرعباس می شوید آنچه بیش از همه چیز قابل توجه است سواحل زیبای خلیج فارس و دریای آزاد است. سواحل سنگی و تمیز و کشتی های بزرگ در دوردست، قایق ها و لنج هایی که در ساحل پهلو گرفته اند و پرندگان مهاجر که بالای سر شما چرخ می زنند تصویری زیبا ساخته که تماشایشان مدت ها شما را در جای خود میخکوب کند؛ بخصوص اگر نزدیک غروب یا طلوع خورشید باشد آن زمان دل کندن از آن بسیار سخت است.

چهره آفتاب سوخته مردم جنوب که مهری به وسعت دریا دارند با پوشش محلی زنانشان که با روبند صورتشان را پوشانده اند. خنکی دلچسب هوا و بوی ماهی و دریا و ساختمان های بلند و شیک کنار ساحل و سنترها و بازار سنتی، فضای شهر را به همه دیکته می کند. بوی تند توتون و ادویه را هم می توانید به این فهرست اضافه کنید. مراکز خرید نیلی، زیتون و ستاره شهر، تنها بخشی از داشته های این شهر برای مسافرانی است که برای خرید آمده اند. هتل های تر و تمیز و غذا خوری های متنوع از سنتی و محلی گرفته تا رستوران های شیک و فست فودها چهره مدرنی از شهر پیش چشم مسافران قرار می دهد. بازار ماهی فروشان و انواع مختلف ماهی و چانه زنی های خریداران و فروشندگان هم یک جذابیت ویژه غیرقابل چشم پوشی است؛ درست مثل لنج و لنج سازی ها که اینجا رونق دارد.

بندرعباس جاهای دیدنی طبیعی و تاریخی زیادی برای دیدن دارد؛ ازجمله معبد هندوها که در مرکز شهر است. گنبد این بنا که با مجسمه های کوچک و بزرگ به زیبایی تزئین شده است، یادگاری از هنر و معماری هندی ها ست که در این شهر به یادگار مانده است. حمام گله داری که حالا به موزه مردم شناسی تبدیل شده یکی دیگر از جاذبه های دیدنی این شهر است که دقیقا نمایشی از حمام های سنتی ایرانی است با بینه و سربینه و خزینه و گرمخانه. تنها مصالح به کار رفته درآن مانند سنگ های دریایی و اسفنجی آن را از دیگر حمام های سنتی ایرانی متمایز کرده است.

کوه گنو وآبگرم گنو با پوشش گیاهی خاص خود در 34 کیلومتری بندرعباس از دیگر جاذبه های دیدنی وتفریحی بندرعباس است که در این فصل سال به دلیل کوهستانی بودن کمی سرد است.

در سواحل بندرعباس تمام امکانات برای لذت بردن از دریا وجود دارد؛ شنا، قایق سواری، کرجی رانی و غواصی. دوستداران هیجان هم می توانند در سواحل پارک سورو جت اسکی سواری کنند. کسانی هم که قصد ماهیگیری دارند، بدانند که حتما در سواحل گسترده این بندر از سکوت و ماهیگیری لذت خواهید برد.

اما یک بخش جالب توجه بندرعباس صنایع دستی آن است که می تواند سوغات خوبی برای شما از این مسافرت باشد. سبد و حصیر هایی که با الیاف خرما بافته می شود و صدف های دریایی که با قرار گرفتن در کنار هم به شکل گردنبند یا دستبند یا حتی مجسمه زیبایی درآمده اند و لباس های سنتی و محلی زنانه ای که با انواع هنر سوزن دوزی و ملیله دوزی تزئین شده است تنها بخش کوچکی از هنر دست زنان و مردان بندرعباس است. تمر و خرما هم ازجمله سوغاتی هایی است که نمی شود به بازار سنتی این شهر بروید و از آنها نخرید.

اگر از آن دست آدم هایی هستید که ماهی بخش مهمی از غذای شما را تشکیل می دهد، بدانید بندرعباس بهترین جا برای تست انواع غذاهای دریایی است؛ ماهی هایی که تنها وقتی آنها را بچشید طعم تازگی و لذیذ بودن آن را درک می کنید. بندرت می توان غذایی را اینجا بیابید که ماهی درونش نباشد. پلو ماهی، کلموک و چلو میگو و قلیه ماهی که با تمرهای خوشمزه درست می شود و طعم واقعی آن را تنها اینجا می توان چشید. البته غذای دیگری که بیشتر در بین مردم این منطقه رواج دارد، مهیاوه است که از پودر یک نوع ماهی درست می شود و بسیار تند و آبکی است و بیشتر به همراه غذاهای دیگر خورده می شود. موفلک یا کلمبا زیتون که با گندم پرک درست می شود نیز از غذا های مختص این منطقه است. قبل از سفارش غذا یادتان باشد در غذاهای محلی بندرعباس، ماهی و ادویه بخصوص فلفل جزء اصلی غذایشان است. رستوران های سنتی و شیک که هم غذای محلی و هم غذای ایرانی سرو کنند در بندرعباس بسیار زیاد است که شما را گرسنه نگذارند.

اگر به خیابان آزادگان یا میدان های اصلی شهر سری بزنید رستوران های شیک و تمیزی را می بینید که علاوه بر غذاهای سنتی و محلی غذاهای ایرانی و فرنگی هم سرو می کنند، اما غذایی که در بندرعباس خیلی طرفدار دارد و حالا در هر گوشه شهر به شکل دکه ای فروخته می شود فلافل است. شاید بارها شنیده باشید که فلافل اصل را باید در جنوب خورد، اما ما قبل از خوردن آن به شما توصیه می کنیم برای تهیه این غذا حتما به جاهایی که از سلامت بهداشت آن مطمئن هستید، بروید تا خدای نکرده در مسافرت کارتان به دارو و درمان نیفتد.

اکرم بیگی / چمدان (ضمیمه آخر هفته روزنامه جام جم)

خوزستان، چهارمحال و بختیاری، فارس، لرستان، کهگیلویه و بویراحمد، اصفهان، ایلام و خراسان جنوبی، استان های عشایرخیز کشور است که هرکدام در فصولی، محل اتراق و ییلاق و قشلاق عشایر است.

معاون گردشگری سازمان میراث فرهنگی استان چهارمحال و بختیاری با بیان این که زندگی عشایر استان از ظرفیت بی نظیری برای جذب گردشگر برخوردار است، به برنامه های متنوعی که برای استفاده از این ظرفیت توسط سازمان میراث فرهنگی چهارمحال و بختیاری طراحی شده، اشاره می کند و می گوید: اکنون در حال آماده کردن مقدمات طرح بزرگ ایل گردی با نام جشنواره کوچ هستیم و از آنجا که اجرای درست آن از حساسیت زیادی برخوردار است، در حال انجام مطالعات دقیق برای اجرای اصولی آن هستیم.

حیدر صادقی با تشریح هدف و نحوه اجرای این طرح در گفت وگو با جام جم می افزاید: هدف از اجرای این جشنواره، آشنا کردن گردشگران و علاقه مندان با کوچ و نحوه زندگی و آداب و رسوم عشایر است به این ترتیب که علاقه مندان برای یک تا سه روز با عشایری که هنوز به صورت سنتی کوچ می کنند، همراه شده و در این گذر با آیین های مختلف، نحوه زندگی، خوراک، صنایع دستی و موسیقی آنها و جاذبه های طبیعی بین راهی آشنا می شوند.وی یادآور می شود: از آنجا که افراد زیادی برای تماشای کوچ عشایر اظهار تمایل کرده اند، تلاش می کنیم همزمان با کوچ بهاره عشایر در سال آینده که از اردیبهشت آغاز می شود، این جشنواره را راه اندازی کنیم، اما پیش از آن باید ایل راه ها (مسیر کوچ عشایر) را احیا کنیم تا هم عشایر بتوانند همچون سابق از این مسیرها تردد کنند و هم گردشگران بتوانند از سفر در این مسیرها که بسیار زیبا و جذاب است، لذت ببرند.

وی به ایجاد کمپینگ در مناطق عشایری استان برای استفاده گردشگران و تماشای نزدیک از نحوه زندگی آنها به عنوان یکی دیگر از برنامه های سازمان میراث فرهنگی اشاره می کند و یادآور می شود: اکنون یک کمپینگ با حمایت سازمان میراث فرهنگی در شهرستان عشایرخیز کوهرنگ راه اندازی شده و بزودی کمپینگ دیگری در شهرستان چغاخور ایجاد می شود که این کمپینگ ها خدماتی همچون اسکان در سیاه چادر، شرکت در فعالیت هایی همچون اسب سواری، تیراندازی، اجرای موسیقی و استفاده از غذاهای محلی عشایر را به گردشگران ارائه می دهند.

به گفته صادقی، نحوه استفاده از این کمپینگ ها اکنون از طریق ثبت نام در تورهای دفاتر خدماتی امکان پذیر است و این برنامه به حدی مورد استقبال قرار گرفته که این کمپینگ از هم اکنون تا اواسط سال آینده رزرو شده و ظرفیت تورهای بسیاری از دفاتر خدمات گردشگری در این زمینه تکمیل شده است.

ثبت جهانی کوچ ایل بختیاری

صادقی، ثبت جهانی کوچ ایل بختیاری را از دیگر برنامه های مهم سازمان میراث فرهنگی عنوان می کند و یادآور می شود: این اداره در وهله اول، ثبت ملی این کوچ را که بین استان های چهارمحال و بختیاری، خوزستان، لرستان، کهگیلویه و بویراحمد و اصفهان مشترک است، برای سال آینده در دستور کار دارد. از سویی آماده سازی پرونده ثبت جهانی آن نیز از ده روز گذشته و با تشکیل کمیته ای از استادان دانشگاه، متخصصان و کارشناسان مربوط آغاز شده است.

مرتضی عربی، معاون گردشگری سازمان میراث فرهنگی خراسان جنوبی نیز به برنامه ای که در این زمینه برای ایام نوروز تدارک دیده شده، اشاره می کند و به جام جم می گوید: برپایی سیاه چادر عشایر در شهرستان های نهبندان، سرایان و سربیشه از مهم ترین این برنامه هاست که قرار است آداب و رسوم، صنایع دستی و سبک زندگی عشایر در آنها به نمایش گذاشته شود.

محمدکاظم بهادری پور، مدیر روابط عمومی سازمان میراث فرهنگی استان فارس نیز با اشاره به این که تمرکز عشایر در این استان بیشتر در شهرستان فیروزآباد است، به جام جم می گوید: فیروزآباد به دلیل برخورداری از سه اثر باستانی آتشکده (کاخ اردشیر بابکان)، مجموعه شهرگور و قلعه دختر، در طول سال بویژه ایام نوروز گردشگران و مسافران زیادی را به سوی خود جذب می کند و این مسافران می توانند همزمان با تماشای آثار تاریخی، از زندگی عشایر نیز که در فروردین هنوز در این استان به سر می برند، بازدید داشته باشند.

علاقه عشایر برای حفظ سنت ها

زندگی در کوچ که اکنون علاقه مندان زیادی در داخل و خارج از کشور پیدا کرده است، نه فقط به صورت رسمی از سوی میراث فرهنگی پیگیری می شود، بلکه ظاهرا خود عشایر نیز آستین همت بالا زده و در این خصوص برنامه هایی را طراحی و تدوین کرده اند.نماینده عشایر جامع بنیاد قشقایی شیراز نیز دراین باره به خبرگزاری سازمان میراث فرهنگی می گوید: تعدادی از افراد ایل قشقایی به دلیل روبه رو شدن با روندی که موجب فراموشی آداب و رسوم و سنن سنتی، مراتع و چراگاه ها می شد، به فکر اجرای طرحی افتادند تا بتوانند آنچه برایشان باقی مانده را حفظ کنند.شیما امیری می افزاید: از آنجا که قشقایی ها دارای ساختاری منسجم از طایفه گرفته تا تیره، بن کوه و خانواده های مختلف می شود، مجریان طرح به این نتیجه رسیدند که کار به صورت انفرادی و شخصی قابل اجرا نیست و باید یک گروه این کار را انجام دهد، بنابراین جامعه هدف تیره هیبت لو به منظور توانمندسازی مدنظر قرار گرفت و با کمک موسسه های داخلی و بین المللی، طرح گردشگری جامع بنیاد عشایر قشقایی تیره هیبت لو را شروع کردیم.وی تصریح می کند: بر همین اساس صندوقی تحت عنوان معیشت پایدار تشکیل شد و به ثبت قانونی رسید که در این صندوق طرح های مختلفی اجرا می شود که یکی از آنها گردشگری است و به جای آن که یک شخص بانی کار شود، تمام سود به صندوق واریز می شود که به صورت مستقیم و غیرمستقیم بین مشارکت کنندگان تقسیم می شود.

امیری درباره تورهای گردشگری که با این هدف اجرا می شود، می گوید: تورها در بسته های یک تا سه شب اقامت تعریف شده است و نسبت به تمایل گردشگر قابل تغییر است. در این میان هیچ اتفاقی به صورت نمادین اجرا نمی شود و گردشگر وارد جریان زندگی عادی ایل شده و زندگی واقعی را تجربه می کند.

فاطمه مراد زاده / گروه ایران

وی اظهارکرد: این ستون ها که از سنگ آهک و شیری رنگ و یکپارچه ای تراشیده شده اند به احتمال فراوان میل استودان هستند و درگذشته آتشدان بودند و در شب کاروانان و مسافران سرگردان را در مسیر راهنمایی می کردند.

معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کهگیلویه و بویراحمد خاطرنشان کرد: این ستون های سنگی تقریبا سالم و همچنان پا برجاهستند و بر بالای تپه ای مشرف به دو روستای شوش سفلی و ده کند قرار دارد و ستون هایی که در فاصله 50 سانتی متری از هم قرار دارند و ستون شرقی دو متر و ستون غربی 190سانتی متر است.

قبادی تصریح کرد: حریم این اثر همه تاریخی از سوی اداره میراث فرهنگی و گردشگری استان تعیین شده و مورخان، محققان و گردشگران زیادی هرساله از آن دیده می کنند و مطالعات علمی و تحقیقی از آن دارند.

وی ادامه داد: بنا به روایتی این دو ستون باقی ماندهٔ آتشکده ای است که به قبل از اسلام تعلق دارد.

معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کهگیلویه و بویراحمد بیان کرد: بررسی های مقدماتی و اولیه نشان می دهد که فضا و شکل عمومی این ستون های سنگی به ستون های سنگی معابد مهری و میترائیسم (مانند ستون های خورهه) شباهت نسبی دارند.

قبادی با بیان اینکه این اثر نیازمند مبرم حفاظت و بررسی های باستان شناسی است، اضافه کرد: در هفت کیلومتری شهر باشت و در مجاورت روستاهای ده کند و شوش دو ستون سنگی معروف به "دو گور دو پا" وجود دارد.

سیستم زیرزمینی حمل و نقل لندن، قدیمی ترین در جهان است. با تاسیس در سال 1863، اولین خط الکتریکی آن در سال 1905 بکار افتاد و قطارهای آن بین 207 ایستگاه ساخته شده با سرعت تقریبی 20 مایل در ساعت در حرکت اند.

مسئولان شهری لندن اکنون به فکر نوسازی این سیستم و جایگزینی 250 قطار آن افتاده اند.

متروی لندن میزبان شخصیت های معروفی چون مارک تواین (نویسنده ماجراهای هاکلبری فین و تام سایر) بوده که وی در سال 1900 جزو اولین مسافران مسیر مرکزی این مترو بوده است.

هر چند ممکن است اهالی نیویورک از سیستم متروی شهرشان شاکی باشند، اما نیویورک یکی از برترین متروهای جهان را دارد.

با این متروی 24 ساعته تقریبا به هر نقطه از شهر دسترسی آسان خواهید داشت. قطار شهری نیویورک 111 سال پیش افتتاح شد و اکنون لقب بزرگترین سیستم قطار شهری در آمریکای شمالی را یدک می کشد.

مسیرهای زیرزمینی متروی نیویورک آنقدر گسترده اند که اگر آن ها را پشت سر هم قرار دهیم، فاصله بین نیویورک تا شیکاگو را پوشش خواهند داد. با داشتن 21 مسیر و 468 ایستگاه، سالانه حدود 1.7 میلیارد نفر با این سیستم سفر می کنند.

متروی پاریس با داشتن 245 ایستگاه و 132 مایل مسیر در محدوده 40 مایل مربعی پاریس، یکی از فشرده ترین سیستم های حمل و نقل زیرزمینی در جهان است.

با تاسیس در سال 1900، شهرت عمده این مترو ناشی از ورودی های هنری ایستگاه های آن است که بوسیله هنرمندی به نام هکتور گویمارد ساخته شد که البته اکنون اثر کمی از آن ها باقی مانده است.

این شهر در نظر دارد تا سال 2040 سیستم قطار شهری خود را به گونه ای گسترش دهد که توانایی میزبانی 1.5 میلیارد نفر مسافر در سال را داشته باشد.

سالانه 2.4 میلیارد نفر با متروی مسکو سفر می کنند که این موضوع آن را به شلوغ ترین سیستم قطار زیرزمینی اروپا تبدیل کرده است.

ایستگاه های متروی مسکو با تزیین توسط سنگ های مرمر، مجسمه های برنزی و لوسترهای مجلل از زیباترین و هنری ترین نمونه ها در جهان هستند.

نقاشی های زیبای آب رنگی کشیده شده بر روی قطارها که در سال 2007 به انجام رسید، زیبایی دو چندانی به این سیستم زیرزمینی داده اند. شهر مسکو قصد دارد تا سال 2020، 90 مایل دیگر به مسیر متروی خود اضافه کند.

متروی شهر استکهلم سوئد با طول 68 مایل و دارا بودن مجسمه ها، نقاشی ها و دیگر طراحی های زیبا و استادانه انجام شده توسط بیش از 150 هنرمند، عنوان طولانی ترین نمایشگاه هنری جهان را در اختیار دارد.

از دیگر نکات برجسته متروی سوئد می توان به ایستگاه «Kungsträdärden» اشاره کرد که شبیه به یک حفره باستان شناسی ساخته شده است.

با بهره گیری از وای فای رایگان در تمام طول مسیر و ایستگاه ها و شهرت جهانی اش به پاکی، ارزان بودن و قابلیت اعتماد بالا، متروی هنگ کنگ یکی از مدرن ترین نمونه ها در جهان است.

99.9 درصد قطارهای این سیستم دقیقا راس ساعت مقرر در ایستگاه ها حاضر می شوند و 1.5 میلیارد نفر در هر سال از این سیستم استفاده کرده و عقیده دارند این مترو استاندارد طلایی را در جهان دارد.

قطار شهری هنگ کنگ 10 مسیر و 87 ایستگاه داشته و در سال 1979 تاسیس شده است.

متروی پکن هر سال 3.2 میلیارد مسافر را میزبانی می کند و از این جهت دومین متروی شلوغ در جهان است.

هر ساله مسیرها و ایستگاه هایی بیشتری از این سیستم بهره برداری می شوند تا بتوانند پاسخگوی جمعیت رو به افزایش پکن باشند؛ برای مثال بین سال های 2007 و 2014، 235 مایل و سه ماه پیش حدود 37 مایل جدید در این سیستم به بهره برداری رسید تا طول متروی پکن به 327 مایل (معادل 526 کیلومتر) برسد و آن را به عنوان دومین متروی طویل جهان مطرح کند.

با تاسیس در سال 1927، متروی توکیو اکنون سالانه 3.3 میلیارد مسافر را جابجا کرده و شلوغ ترین سیستم حمل و نقل زیرزمینی در دنیاست.

علی رغم این شلوغی، سیستم های ایمنی و امنیتی قطارها کیفیت بالایی دارند و هر قطار بدون خلل و بصورت آن تایم رفت و آمد می کند. این سیستم حمل و نقل 102 مسیر داشته و بیش از 200 مایل درازا دارد.

با داشتن برخی امکانات تجملی و لوکس چون صندلی های گرمازا و صفحات تلویزیون نمایش دهنده آگهی و اخبار، متروی سئول طرفداران زیادی در سطح جهان دارد.

سالانه 2.5 میلیارد نفر با بهره گیری از قیمت های ارزان و مناسب این مترو از آن استفاده می کنند. خط 3 این سیستم شامل آثار مختلفی از سلسله های مختلف کره ای و آثار دیگر هنری قرض گرفته شده از موزه هنری سئول است.

درهای متروی بوینس آیرس ابتدائا در سال 1913 گشایش یافت و این موضوع آن را به عنوان قدیمی ترین متروی آمریکای جنوبی مطرح کرده است.

اگر با مسیر A این سیستم سفر کنید کماکان می توانید قطارهای قدیمی را ببینید. هم اکنون این مترو 83 ایستگاه و شش مسیر دارد و سالانه 252 میلیون نفر را جابجا می کند.

وقتی سازندگان متروی آتن در سال 1992 کار خود را شروع کردند، آن ها در واقع در بزرگترین پروژه حفاری باستان شناسی شهری مدرن را انجام می دادند.

در اثنای این حفاری ها، بیش از 50 هزار قطعه تاریخی از نسخ کلاسیک یونانی، بیزانسی و رومی کشف شد که امروزه این قطعات در ایستگاه های متروی آتن به نمایش عمومی درآمده اند.

سیستم حمل و نقل زیرزمینی آتن متشکل از سه مسیر و 65 ایستگاه است و تعداد بیشتری مسیر و ایستگاه از آن هم اکنون در حال ساخت اند.

حرکت قطارهای این سیستم با سرعت 60 مایل در ساعت، به مسافران این شهر تاریخی این امکان را می دهد که با صرفه جویی قابل توجهی در زمان به مقصد خود برسند.

علی خاکسار با اشاره به اینکه این مجموعه در عمق سه تا شش متری زمین حفر شده و از دوره اشکانی تا ساسانی مورد استفاده قرار می گرفته است، افزود: با توجه به این که این مجموعه اولین سایت باستان شناسی ایران با چنین وضعیتی است، تجربهای برای حفاری آن نداشتیم، اما تاکنون ۸۰ اتاق و همچنین اشیا فلزی و سفالی بسیاری از جمله پیسوزهای فلزی در آن کشف شده است.

وی با بیان این که این مجموعه با ارزش تاریخی کشور برای ثبت جهانی معرفی شده است، گفت: وسعت این مجموعه پنج هکتار تخمین زده می شود و بخش زیادی همچنان زیر خاک است.

سرپرست حفاری مجموعه دستکند ارزانفود با اشاره به اینکه اسکلت های حیوانی در یافته های مجموعه دستکند ارزانفود دیده می شود، ولی هنوز به نتیجه قطعی در خصوص اسکلت های انسانی نرسیده ایم، افزود: آثار نوشتاری در این مجموعه یافت نشده، اما سفال های به دست آمده متنوع بوده و جمع بندی درخصوص کاربرد این مجموعه نیاز به بررسی بلندمدت دارد.

خاکسار با بیان این که از سال ۱۳۸۹ تاکنون چهار فصل کاوش در مجموعه دستکندهای ارزانفود انجام شده است، عنوان کرد: آخرین کاوش در پاییز سال ۹۳ بوده است.

وی یادآور شد: از لحاظ کاربری و با توجه به ویژگی های منحصربه فرد مجموعه میتوان گفت که مجموعه در ابتدا به منظور اعمال آئینی و اعتقادی بنا شده که در دوره های بعد تغییر کاربری یافته و به عنوان پناهگاه در مواقع اضطراری استفاده شده است.

این پژوهشگر با تاکید بر این که ارزانفود از نمونه های ارزشمند دستکند در کشور است که می تواند آینده گردشگری استان را متحول کند، تاکید کرد: در صورت توجه به اتمام کاوش ها و ساماندهی و ایجاد زیرساخت های مناسب این مجموعه ها می توانند به جاذبه های گردشگری مناسب تبدیل شوند.

کارشناس اداره میراث فرهنگی استان همدان با بیان این که اقدامات اولیه برای ثبت جهانی این اثر انجام و پرونده موقت آن ثبت شده است، اظهار کرد: هر قدر هم که باستانشناسان و کارشناسان در همدان خوب کار کنند، اما تا زمانی که این مجموعه خوب معرفی نشود و در معرض دید و قضاوت کارشناسان و مسئولان قرار نگیرد، به طور قطع در زمینه جهانی شدن آن به جایی نخواهیم رسید.

در همین زمینه مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان همدان نیز با بیان اینکه کاوشهای انجام شده در این منطقه از محل اعتبارات سال گذشته و سال جاری تامین شده است، گفت: در تابستان امسال یک دوره کاوش از اعتبارات سال ۹۲ و در پاییز امسال نیز فصل دیگر کاوش از اعتبارات سال ۹۳ انجام شد که اعتبارات هر سال ۶۰ میلیون تومان بوده است.

ریحان سروش مقدم با تاکید بر این که آغاز فصل جدید کاوش ها در منطقه ارزانفود و دستکندها به تامین اعتبار در سال ۹۴ بستگی دارد، افزود: برای امسال کاوش ها به پایان رسیده است و کاوش های جدید در سال ۹۴ انجام می شود.

وی یادآور شد: اطلاعات کاوش های انجام شده از منطقه دستکندهای ارزانفود در قالب یک کتابچه درآمده و در مجموعه پژوهشکده های میراث فرهنگی نگهداری می شود و براساس کاوش ها و اشیا کشف شده، به سمتی میرویم تا اثر را مطلوب تر حفاظت کنیم.

وی با بیان این که مجموعه شهر زیرزمینی دستکند ارزانفود جزو آثار ملی به ثبت رسیده است، در رابطه با نام ارزانفود نیز گفت: در واقع نام این منطقه «ارزان پول» بوده است، به دلیل وجود سیلیس در این روستا اهالی براحتی می توانستند کسب معاش کنند.

مدیرکل میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری استان همدان درخصوص ثبت جهانی دستکندهای ارزانفود نیز گفت: ثبت جهانی این اثر با ارزش از سوی سازمان میراث فرهنگی در حال پیگیری است.

سال هاست که گردشگران وقتی از آلاسکا عبور می کنند حتما سری هم به رستوران «نمکی» می زنند که دکوراسیون عجیب و غریبی در آن دیده می شود که مشتریان در طول چند دهه آن را به وجود آورده اند.

در این رستوران جمع و جور همه دیوارها با پول و اسکناس های مختلف پوشیده شده است و بر روی همه این اسکناس ها نیز نوشته ای دیده می شود که مردم یادداشت کرده و سپس به دیوار چسبانده اند.

طبق گفته صاحب این رستوران، در اوایل دهه 80 میلادی اولین نفر به عنوان یادگاری اسکناسی را به دیوار چسباند و از آن پس هر روز حداقل یک اسکناس به دیوار چسبانده شده است تا به امروز که همه جا با این یادگاری های ارزشمند پر شده است.